2024/11/03

Labarrak, Atxabiribil eta Lumentza (Lekeitio-Forua)


 Asteburu luze honetan, ADES Espeleologia Elkartean hiru espedizio burutu ditugu.

Batetik, espeleourpekariek Lekeitioko itsaslabarren barrenetan lan egin dute, zehazki Kabaua eta Lezeta izeneko parajeen artean hormen ur azpiko tarteak errebisatuz, eta espeleologikoki interesekoak izan daitezkeenak ikuskatuz. 

Beste batzuk Foruko Atxabiribil mendian aritu gara prospekzioan. Lan mota hau behar-beharrezkoa dugu espeleologook, izan ere, Urdaibai eta Lea-Artibaien ugariak diren artadi itxietan kobazulo nagusiak ezagutzen dira, baina ohikoa da baso itxian harpe ezezagunak egotea. Haiek aurkitzeko, ezinbestekoa da bidezidorretatik irten eta txaratik zehar trantsektuak egitea; esplorazio gogorra da, gehienetan emaitzarik gabea, baina askotan balio izan diguna leize ezezagunak aurkitzeko.

Azkenik, beste talde bat Lekeitioko Lumentza mendiko kobazulo bat desobstruitzen aritu da. Herrian bertan dagoen mendi hau, Aintzinarotik oso humanizatua, karstikoa da goitik behera eta ADESek dozenaka zulo ditu katalogatuak bertan. Haietako asko, urteetan gizakiak nekazari eta abeltzantzan egin duen aktibitatearen ondorioz, harriz eta lurrez artifizialki estaliak daude.

2024/10/29

Matienzo Caves Project: october explorations

 October 14-22, 2024: Peter Eagan and Dave Bell (UK), Torben Redder and Louise (Denmark), Santi (ADES)

Peter, Dave, Torben, Louise and Santi carried out several trips into various caves in the Matienzo caving area between 14/10/2024 and 21/10/2024.

14/10/2024 Fridge Door (1800) via The Boob tube (5000)

A short trip to check out a traverse previously seen by Peter and Torben whilst exploring a rift near the entrance.

We all entered the cave without problem (getting out would be a whole new story): down the short entrance slope the left-hand passage with pits in the floor leads to a hole on to a 6m pitch to the start of the rift. Further 6m pitch and rifts below have no way on. The bottom of the pitch requires you to pass a constriction on your LHS. The rift is directly ahead. But before we could do any of this Peter had to return to the van to get the rope and hangers, which we had all forgotten about.

Torben rigged the start of the rift using bolts placed for the pitch below, plus a bolt placed on the previous trip as we had a drill. Two more bolts and we were across the rift and at a corner with a boulder blocking the way. This was dispatched down the rift without too much trouble. Around a short corner the top level of the rift must be followed to a blockage. This was broken up by Torben and then combined tactics enabled us to remove the block entirely. The rift now became a walking size passage with ways on ahead into a low arched passage with calcite and mud floor (not pushed), then a walking passage slightly above where we entered leads to a 2.5m Dia chamber beyond a flake with echo (also not entered). We had no survey kit, so it worked once again: don't take a kit and you will find new passage. We finished rigging the traverse and rejoined Santi and Dave, who complained that our hammering had woken Santi from his sleep. Dave confirmed that there was snoring, and that it wasn't him. Upon exiting, Dave confirmed that the Boob Tube is still “a bit tight across the chest.”  Three-and-a-half-hour trip.

15/10/2024 0103

We turned our attentions to Espada and entered the high level via a 6m climb. This was rigged with a rope for faster access and a comfortable descend later.

At the base of an Aven, we found wild boar, cow and other bones, but the Aven still needs to be climbed. A wide and low passage was entered further into this section of the cave but gets very low before looking like it may improve. A few short Avens were climbed but with no ways on. 

                           Torben in a new passage in Espada cave. Photo: Peter Eagan 

The main find was a 5 cm wide slot, where a very strong draught is about to blow your hair off. Looking into the slot a 4 m wide and 2 m high passage is seen going left and right. The slot is narrow only for a few centimetres and will easily open out. We would return in a few days. The stream at the entrance was used to remove a few days of accumulated mud.

16/10/2024 0103 Espada - Torben, Dave, Santi, Peter

Whilst Torben and Dave opened the 5cm wide slot, Santi and Peter checked out other interesting areas of the cave, including a tight crawl to a chamber, an area near the bones with many routes in the floor all returning to the bones, and finally a 4m climb near the top river entrance as it appears to be heading for the high level.

18/10/2024 Santi, Peter, Dave went prospecting above Espada (#3443), finding and recording a few new and old sites.

19/10/2024 Fridge Door (1800) via The Boob tube (5000) to carry on the exploration beyond the traverse.

We pushed on forward to a flat-out crawl to a draughting dig in pebbles. Other short climbs and small digs were looked at before we turned our attention to the passage heading in the same direction we had entered. This was too tight for Santi, but he quickly enlarged it and we all entered the 2.5m Dia domed chamber sloping down to walking passage. This led to a low section which were easily dug out then finally became too small with a draught. On the RHS (on the way in) were digs in the floor which we managed to dig out mainly in soft sand and plates of calcite. They all join up then began to climb with still more potential for digging. We surveyed and photographed just short of 100m. The quote of the day came from Santi:”no need to wash our kit, we will be in another squalid hole tomorrow.” (other expletives may have been used)

                                                          Peter back from the hole that connects to the new galleries.
 

20/10/2024 Espada (0103) - Peter, Dave, Santi

A 5-hour trip to cap open the draughting hole in the northbound passage upstream of the top entrance. We thought it might be a shorter trip as we only had 24 caps - but we spotted Simon at Casa German as we drove off, and he gave us about 150 more caps - thanks!

The rock on the left side was hard, kept trapping the capping rod, and wasn’t cooperating.  The rock on the right side was fragmented, easily shattered and was removed. We ran through both drill batteries and made fair progress. Peter could eventually squeeze through to look to the left (but the right closes) the left-hand corner wall needs to be removed. The left-hand wall is the one that doesn’t cooperate! The draught all comes from here, so it is worth the effort, and should be continued until we can at least see properly around the corner. There is a possibility that the way on will be too small - but it might not be. The “dig” which is further along this passage looks like it is “run in” - possibly this passage is an oxbow and will rejoin the “main” passage beyond the choke.  There is a small stream at a slightly lower level which must come from this section of passage.

21/10/2024

We returned to Espada for a 5h trip to survey and push the now larger slot and found 49,1 m,

Beyond the capped-out section left went straight to a wide but low sandy dig. Right hand side ended in small chamber. Whilst Dave and Torben tied in the survey. Peter dug this out and followed it to a curtain of stalls. The passage quickly widens to a higher section with two run ins; the left looks impenetrable but with slight draught, the right-hand side will dig with a long crowbar, mash and chisel. A way ahead can be seen with a very good draught. The bottom of this run in is like a butcher's chopping block of bones, some quite big, probably Cow. This will be the focus of our next visit.

On the way out of the cave we looked at lots of potential leads around the area of “the fault” there are 2 or 3 holes in the floor (about 5m to 7m deep) which look interesting - they are probably best tackled with a ladder. An interesting crawl was entered, also near the fault shown on the survey, but will need digging gear to get through.

Peter Eagan

2024/10/13

Solope-Lezeta


 20241012: Xabi, Antua, Martin U, Oier.

Lekeitio, kostako labarren prospekzioa. Gaurkoan Solope eta Lezeta arteko tartea ikuskatu dugu, Jon Zubiaurrek erakutsitako lekuen artean "10 ornitogunea" izendatutakoa alegia.

Lehenik Solopera jaitsi gara, material barik. Hor Xabik Solope I ikuskatu du, bertako azken estuasuna pasatzeko moduan dagoela baieztatuz. "Prémiere"a errespetatze aldera, esplorazio hau bera dagoen egun baterako lagatzea erabaki dugu. Bestalde, Martin eta Antua E alderantz ahal zuten gehiena aurreratu dira, ur-irteera interesgarri bi identifikatuz, itxuraz Eluntzeta aldetik estratoen fabore datozen infiltrazioak.
Gora itzulita, material guztia hartu eta bide bazterreko txaran barneratuz helburura jo dugu. Lehenengo, sokan behera gunearen E alderantz jaitsi gara; harantz joateko egin behar den trabeseko bidean, aterpe bat markatu dugu (koordenadak eta argazkia hartuz), txori habia eta suarena izan daitekeen horma beltzarekin. Horrela, kankamu eta estatxa instalazio zahar bateraino iritsi gara eta hor bigarren soka instalatu dugu, beheraino jeitsita, Lezetako sakonaren M aldera iritsiz. Barrunbea ("9 ornitogunea") begiratu genuen aurreko batean; baina gaur egon garen lekutik sarreratik hurre, E ertzean, dagoen arrakalari hobeto erreparatu diogu, hobeto begiratzea merezi duela iritzita. Itsas bareko egun batean egin beharko dugu, enbarkazio batekin. Puntu horretan bloke arteko sargune bat dago, Martin eta Antuak ikuskatu dutena, katalogatzerik merezi ez duela ebatziz. 

Beste alderantz eginda, ostera, hormaren egiturari erreparatu diogu: estratifikazio argia, zeinaren goiko aldea "10 ornitogunea" eta bere zuloek osatutako barra zen; eta haren azpian, itsas-fosilez betetako barra ikusgarria, itsasoko kolpeek hustua. Soloperantzko azken puntu irisgarrian, berriz, falla bertikal itxurako bat dago, haren ebakia eroritako bloke metrikoz beteta dagoelarik; handik metro gutxira, lehenago ikuskatu dugun ur-irteeren lekua.

10 ornitogunera iristeko modu bakarra goitik jeistea zenez, berriro gora egin dugu, eta 15 bat metro M alderago jeitsi gara. Antua iritsi da zulatutako barraren erdira, eta eskuin-ezkerrera begira ez du barrurako garapenik. Habia bati argazkia atera eta honenbestez Solope-Lezeta tartearen ikustaldia amaitutzat eman dugu.

2024/10/06

Armintxe, Bustenkoba, Bosquete

 20241006: Petrus, Gotzon, Oier.

Aste hau mugimendu handikoa izan da.

Lehenik, astean zehar eginiko eurien ostean, Armintxen (Lekeitio) uholde episodio berri bat errejistratu dugu, bertako grabatuen "3 sektorea" ur lokaztuarekin berriro zikinduz (ohikoa da hau urtean bizpahiru aldiz gertatzea). Etsigarria da, bertako labar-arte aztarnategia aurkitu genuenetik 8 urte pasatu berri diren honetan, Administrazioaren aldetik uholdeen arazoa oraindik konpondu barik egotea.


 Zapatuan, ostera, Kortezubin izan gara. Azkenaldian herrian egiten ari garen esplorazio handiei segida emanez, oraingoan Bustenkoba historikoari tokatu zaio. 5 orduko explorazio eta topografia saioaren ostean, bi inkognita gelditu dira esploratzeko, haietako bat haize korronte sendoarekin. Gainera, kobazuloaren hirugarrengo sarrera bat aurkitu dugu.


 Zapatu-domekan, baita ere, Euskal Espeleo Laguntzaren Simulakro Orokorrean parte hartu du. Kasu honetan zailtasun nabarmeneko leize bat aukeratu da, Sima del Bosquete (Izaba). Leize honetan jada erreskate bat burutu zen 2016ean, eta desobstruzkioen ostean Anialarrako sistemaren ebakuazio bide nagusia izateko aukera handiak dituenez, interesgarria zen bere ezaugarriak eta zailtasunak ezagutzea. Ederki ezagutu ditugu bai! Ustekabez betetako ariketa izan da, benetako erreskate batean kontuan hartu beharko diren hainbat eta hainbat detaileez jabetzeko balio izan diguna. 



2024/09/29

Gabilaren eta karrabasoen eremuan

 


20240929: Xabi, Urtzi, Gotzon, Antua, Oier.

Lekeitio-Ispasterko labarrak. BFAko Ingurune Naturala eta Nekazaritza Sustatzeko Sailaren baimena eskutan abiatu dugu datorren denboraldian garrantzi gehiena izango duen kanpaina hau. Babestutako hegazti espezieak direla eta (Falco peregrinus eta Phalacocrorax aristotelis), irailetik abendurako tartea baino ez dugu labarretako haitzuloen prospekzio eta esploraziorako; epe labur horretan, ezarri zaizkigun baldintzen, meteorologiaren, itsasaldien eta geure disponibilitatearen limitazioekin -gogora dezagun ADES Espeleologia Elkarteko kide guztiak bolondresak garenez, gure denbora librean aritzen garela- kostaldeko zati honen ezagutza-maila ahal bezainbeste handitzen saiatuko gara.

Lehen jardunaldi hau Antzoriz lurmuturrean hasi dugu, bi taldetan banatuta: Urtzik eta Xabierrek E aldera egin dute, Santa Katalina ermita azpiko Antzoriz I eta II ikuskatzera (aztarnategiaren babesa egoera onean dago) eta gero gauza bera Solope I eta II zuloekin.

Beste hirurok M aldera egin dugu, ikustaldia interes karstikoko zonaren azken puntutik hasteko: alegia, duela urte batzuk identifikatutako Otoioko Urbegitik. Behar bezalako katalogazioa duen puntua da: ur-iturri iraunkorra, (...) erreferentziazko puntua izango zena zalantza barik. Beraz bertara abiatu gara; iristeko bidea ez da erraza, baina azkenean segurtasunez egiteko moduko zidorra identifikatu dugu. Bloke handien artean, eta marearen ordua gogoan, kare/tupa harrien arteko kontaktua utzi dugu, atzoko euriekin aktibo zegoen urjauzirantz. Bertara iritsita, haitzuloa eta bertatik ateratzen den ur emaria (gaur 0,5 l/s) ikusi dugu, eta gunearen estratifikazioaz eta haitzulo gaineko diaklasaz aritu gara, ur-errejimena ulertzeko seguraski gakoa izango dena. Bueltarakoan, behinola identifikatutako aterpe interesgarriaren bila ibili gara, (...), baina ez dugu aurkitu. Bidean zehar, pare bat hegazti espezie ere ikusi ditugu, baina une honetan ez dugu haiek identifikatzeko gaitasunik; interesgarria litzateke gida/tutorial erraz bat eskuratzea.

2024/09/22

Antoliñakuen loibekin


 20240922: Antua, Ritxar, Mariano, Oskar E, Gotzon, Oier.

Gautegiz-Arteagako Udalak eskatuta, herrittar talde bat gidatu dogu Antoliñako zuluetara. Atxarreko mendi moltzuan azalpen geologikua egin eta gero, gorutz abixau gara. Lehelengo geltokixa, lezia: bertara jaistia abenturia izan da, barruko gela nagusixa eta bertan dagon aintziratxua ikusteko; han endokarstaren ezaugarrixak eta esploraziño espeleologikuan gorabeherak azaldu doguz, bertan bizi dirazen izakixen gaiñian be zeozer esanda. Gure gonbidatuak lurpian argazkixak egitteko teknika berezixa be ezagutu dabe. Lezatik urtetzeko operaziñua be ondo juan da, eta ostian Antoliñako kobara egin dogu. Orduan antropologia kontuetan murgildu gara, interes berezixa piztu dabena, kontuan hartuta gaur etorri dirazen pertsona gehixenak haitzulo honetan bizi izandako jentian ondorenguak dirazela. Sigur gagoz ez dozuela errez ahaztuko! Oin badakizue espeleologuok zertan ibiltzen garan, eta nun aurkittu gaitzakezuen. Plazerra izan da!

2024/09/19

Arantzazuko frantziskotarrenian

 20240919: Oier.


 Goiz goxua pasau dot Arantzazuko frantziskotarrenian. Hille batzuk diraz XVIII. mendeko Lekittoko #speleo bertso batzuen atzetik nenbixala: ahoz ahoz zabalduta, Juan Antonio Uriartek jaso zittuan idatziz XIX mende erdi partian. Banekixan eskuizkribu hori Arantzazun zeguala; Noelia Gomez artxibozaiñak (Cuencako euskalduna!) lokalizau desta legajua, ondiokan digitalizau barik dagona, eta gaur juan naiz kontu haundiz -hauskorra dalako- erretratu on batzuk hartzera. Lekeitioko hiribilduaren 700 urteurrenian egingo dirazen ospakizunetan aurkeztuko doguz bertsuok, datorren urtian: ADES Espeleologia Elkartiak emondako hitzaldixan erakutsiko doguz (...), irudi, kantu eta azalpen guztiekin batera!

Helburu printzipalaz gain, ez dot ukatuko, banekan kuriosidade pixkat monasterixo barrutik ibiltzeko. Parakaidista baten modura, ez nekan ideiarik be artxibua nun egon zeikian, eta fraillien bizilekuan sartu naiz. Harrera gunekuak segiduan bideratu nau  -justo beste ikerlari bat zetorren hara- eta hor juan gara, pasillo eta gela laberintuan zihar; ondo mantendutako lekua. Allegau garanian, Gomez ez zeguan artxibuan, baiña eraikin erraldoian oihartzunen artian segiduan lokalizau dabe -emakume abots gitxi entzutzen da han!-. Soiñua jarraittuta, taller/bulego baten topau dogu beste laupabost lagunekin, kafe torerua hartzen; neuri be gonbidatu nabe. Barriketa gitxi baiña: segiduan juan dira-ta danak biharrera, bistan danez euren gustokua dana.

"Neure" liburua begi aurrian ipiñi eta gero, mahai haundi baten bueltan genbizen danok. Nik neure argi-proba, tripode eta historixekin nenbixala, nerekin etorri danak AA eta transkripziño paleografikuakin egin dittuan aprobak aurkeztu detsez bestieri (nik antenia adi!). Bittartian, jentia sartu-urtenian ibilli da eten barik: ikerlarixak, laguntzaille bolondresak (beharko, han dagon biharrakin!!), frailliak paisanoz jantzitta... Ez da ez, lotarako lekua Arantzazuko frantziskotarren artxibua. Leku adeitsua, etxekua, laguntzeko borondatez eta interes bibliografikoz beteta (kafe katilluen arteko komentarixo eta txantxetan igartzen zan hori!). Eskerrikasko ba, gaur lagundu nozuen kuadrilla guztiari.