Detrás de un gran descubrimiento, hay una gran limpieza

 

180616: Idoia, Gotzon, Josu, Unai, Antua, Oier.

Goizian, berba egittiaren botere magikuan adibide bikaiña izan dogu. Eguna engantxada garratzekin hasi da (azkenaldiko monotemia); gero, logistika arazuak zirala eta hasierako plana (Iñeritze edo Iñusija) aldatzia pentsau dogu, askotan gutxiesten baiña hain garrantzitsua dan material garbiketia lehenetsiz. Errekan sartuta egotiak, iritzixak eten barik trukatzeko aukeria ekarri dau (“civilizado intercambio de opiniones a muerte”) eta honek, pixkaka, postura kontrajarrixak hurreratzia. Ariketa oso gomendagarrixa alkar ulertzeko: diferente pentsatzen daben jentiakin orduak pasatzia eta berba egittia (mezu supraliminala da, blog honen irakorle isillendako).

Bestalde, Kurik aldizkarixa ekarri dot, eta jentia inpresionau xamarra ikusi dot: normala, halako ediziñuakin; aldizkari hau historiara pasauko dan argitalpena da, duda barik. Autoediziñua izanda, jentiari etxako ondo irudittu erregalo modura hartzia, eta dagokixon 20 euruak ordaintzia erabagi dogu. Neuk aurreratuko dot, eta jenerotan konponduko gara (gaur hasitta: 8€ p’agua bota paria, n.44)

“Garbiketoian” ostian, bestiak Illuntzar aldera juan dira ez-dakitt-zer leza barri ikustera. Nere aldetik, el romanz es leydo / dat nos del vino / si no tenedes dineros / echad allá unos peños / que bien nos lo darán sobr’elos.

En la UB-063 (Markina-Xemein) con amigos del Takomano, Sakon y Akelar

Foto: Joseba (Akelar)

180609: Josu (Takomano), Joseba (Akelar), Ismael (Sakon), Unai, Iñaki I., Oier.

UB-063 (...). Tras iniciar los trabajos entre semana, hoy tocaba finalizar de instalar la vía de acceso a la sima. La intención es dejarla fija para evitar deteriorarla con instalaciones superpuestas, en previsión de las visitas que periódicamente deberemos hacer. El trabajo ha quedado prácticamente finalizado, a falta de algunos detalles y todo ha sido más fácil gracias a la visita de Josu, Joseba e Ismael; es un placer recibir visitas de compañeros que como ellos demuestran un exquisito respeto hacia las formaciones geológicas y las formas de vida presentes en el karst.

De hecho, otro de los objetivos del día de hoy era constatar la presencia o no de murciélagos en esta época de transición primaveral; tras la detección en su día (2016-I-30) de una colonia hibernante en ella, los zoólogos del JEEL nos la han señalado como cavidad interesante para monitorizar, sobre todo teniendo en cuenta que puede cobrar importancia como refugio alternativo para los murciélagos tras el estropicio de Atxurra (donde ya estamos registrando la disminución de ciertas especies). Así, hemos decidido que incluiremos la UB-063 en la lista de cavidades a inspeccionar anualmente en febrero; será una buena ocasión para que quien lo desee pueda practicar la instalación de cabeceras, fraccionamientos y pasamanos, y conocer esta curiosa cavidad.

En la visita de hoy hemos detectado la presencia de al menos 10 individuos, todos ellos Rhinolophus ferrumequinum, la mayoría despiertos (ecolocalizando) y uno de ellos volando. 6 se encontraban en el primer divertículo izquierdo del túnel NE; 1 en el términus del túnel NW; y 3 en el tramo final de la pequeña galería natural paralela al túnel SW. En el tramo inicial de esta pequeña galería llaman la atención las formaciones excéntricas y un gran acúmulo de guano, formando una pirámide de unos 40 cm de altura.

Foto: Josu (Takomano)

 Hemos acordado que para ulteriores visitas conviene dar las siguientes instrucciones:

• No apoyarse en los raíles metálicos. Aparte del peligro, podemos deteriorar esta curiosa instalación de minería antigua.
• En el período entre mayo y octubre, seguir las directrices habituales al encontrar murciélagos (no permanecer mucho tiempo a su lado, no hablar en voz alta, no enfocarles directamente, no fotografías).
• En el período entre noviembre y abril, no acceder a la cavidad. Habrá una excepción: la visita de control que el ADES realizará cada febrero, y donde podrá acompañarnos cualquier espeleólogo interesado en el estudio de los murciélagos.

En la foto no se aprecia, pero el "chiste" está debajo de los raíles: un pavoroso pozo de 25 metros... 

Foto: Josu (Takomano)

 Mientras los compañeros realizaban las labores de instalación, yo me he dedicado según lo habitual a recoger muestras biológicas. Han sido infinidad de ellas, por lo que probablemente se me olvide apuntar alguna: Quaestus, Lithobius, varias pequeñas arañas, dos tipos diferentes de larvas, pequeños insectos milimétricos blancos, Trechus, Cryptazeca; las pondremos a disposición de nuestro compañero Carlos Prieto para que haga un estudio pormenorizado. También he conseguido encontrar (al fin!) con la lupa algo que se parecía al Zospeum vasconicum, pero no he tenido suerte al intentar recogerlo con las pinzas; decididamente tengo que entrenarme en la recogida de microcaracoles, una escala totalmente nueva para mí.

Txepetxabixeko Gaztainadixa / Barbaiola / pipistreloak

 180527: Josu, Unai, Oier.

Txepetxabixeko Gaztainadira (Markina-Xemein). Aurreko kronikia irakorri ostian, ezin tentaldixari eutsi eta azken orduan hango haize korrientiakin freskatzera apuntau naiz; uliak atzeraka botatzeko bestekua, beinke!

Gaurko jardunaldixa grisa izan da, gauza ederrak topau ahal izateko bihar izaten dan egun arruntetako bat. Ilusiñoz jardun dogu, halan be; hortik bizi gara gu! Harrixen arrakalak arazua emon deskue, eta espatula biharra oztopatuta beste tresnak erabilli bihar izan doguz; honek ekarri dau eguna killotan oso produktibua ez izatia (150 bat kg etarako genduzen, kanpoko terraplena osatzeko) baiña ez gara geldirik egon, ez horixe. Bio aldetik be, 6 bat Ischyroplsalis haundi eta eder jaso dittudaz, eta Oxychillus bat.

Han mundua konpontzen ibilli eta gero, erretiro goiztiarra etorri da eta juaterutzkuan, Barbaixolan behera, aurreko baten Gotzonekin begiratutako bide baztarreko zulo barrixari koordenadak hartu detsadaz. Aurreko egunetan katalogau edo ez zalantzan izan giñan, baiña Unaiek ikusi dabenian baietz esan dau, terminantemente, eta danok dakigu katalogo kontuetan Unaiek agintzen dabela. Beraz, fitxia zabaldu detsat Barbaiola II UB-108 kode probisionalakin (Unaiek konfirmatzeka); GPS (...) eta sarrerako argazkixa hartuta, krokisa falta.

PD: aste honetan izan gara Urtzin etxian, komuneko pertsianan dittuan saguzarrak monitorizatzen; ixa ziur gagoz Pipistrellus pipistrellus dirala. Hasierako asmua saguzarrak handik bialtzia izan da (neguan, kanpuan hibernatzen dagozenian, zulua poliuretano-bitsez beteta), baiña ez dakit nik... aste honetan saguzarren urteeria ikustia etxeko umien “espektakulo barrixa” bihurtu da, eta gaiñera JEEL-eko Inazion enkarguz astero gorotzak jasotzen hasiko dira (piñuan sitsa jaten daben aztertzen daben ikerketan kolaboratzeko), beraz... ez dakitt nik, Urtzi, azkenian bota barik, habixia ez detsezuen egingo! ;-)

Txepetxabixeko Optimismoa

Part: Martin I., Santi, Unai

Gaur Juniran gosaltzen geundenean, jende bila ibili naiz Txepetxabixeko Zuloan desobstruitzen jarraitzen laguntzeko. Burua erotzeko moduko airea bait dauka, edo nirea erotzen du behintzat. Baina egia esan, gauza hauekin nire burua erotzea ez da oso zaila.

Gaur Santi eta Martin I. niri laguntzeko engainatzea lortu dut. Gosaltzen zeudenean, kaskoak, arnesak eta buzoak prest, espeleologia potente egun eder bat eskeini diet, esplorazioa eta gloria!

"Gaur, Txepetxabixeko Sistemako ateak zabaltzen direnean, egun baten esango dozue: yo estuve allí, la primera vez que se abrío..."

Eta horrela engainatu ditut. Baina hori ilusio bat da bakarrik, espeleologoa erraz engainatzen uzten da halako tontakeriak egin behar direnean... jejeje

Aurreko sarreran 6 bat metroko leza-artifizial bat eginda geneukan, aireak gidatuta. Harriak kentzen geunden oraindik Ibonen kapazoarekin, gora eta behera. "Tracción! Gora! Stop! Neure!"

Superfiziean, gure eromena eta tontakeria kuestionatzen hasita geunden. Zer gaude hemen egiten baldearekin mendian zulo bat egiten? Aire hori sentitzen duenean, edozein espeleologok ulertuko du zertan gabiltzan.

Gudari 2 

Baina gaur beste egun bat izan da:

Kanpoan, euria zegoen.

Eta orduan Martinek harri bat kendu du ezkerreko horman.

Eta kobazulo zatitxo bat agertu da.

Eta kristoren aire korrontea egin da. Eta oso hotza.

Eta kanpoan orduan eguraldi ona jarri da eta epeldu egin du. "Cambio Climatico"-a sortu al dogu?

Baina barruan oraindik harriak kentzen jarraitu behar da. Baina orain zuloak izango ditu 10 bat metro?

Parajeko terrenoen jabea ezagutu dugu. Txakurrarekin zebilen paseatzen. Zer egiten gauden azaldu diogu, eta ez du inolako pegarik jarri jarraitzeko. Oso abegikor agertu da. Eta lekuaren izen originala esan digu: leku hori Gaztañadi deitzen da.

Martin paso estuan burrukan zegoen bitartean, gu ezin ginen geratu koba barruan berari begira geldirik. Hotz gehiegi zegoen. Kanpoko belarrak mugitzen zeuden, Lezandiperen sarreran bageunde bezala.

Eta horregatik orain Txepetxabixeko Zulora joateko bentajak eta desbentajak aipatuko ditut, zuek animatzeko!

Desbentajak:😢

• Harriak kentzen jarraitu behar da.
• Zabaldu beharreko paso estu bat dago.
• Harri guztiak buru gainera erori behar direla ematen du leku baten. Peligroso dago eta konpondu egin behar da.

Bentajak:😊😊😊😊😊😊😊😊😊😊😊😊

• Baserritarra ezagutu dugu. Oso majoa da eta txakur bat dauka.
• Kobazuloan bertan Kokakolak freskatu daitezke
• Kanpoko Macro-Terraplenean (Inaugurazioa laster, canapés gratis!) merendero bat jarriko dugu eta bertan Idoiak refreskoak eta txorizoa jarriko digu jateko.
• Kotxetik hurbil dago.
• 10 metro bakarrik sartu behar da lur barruan.
• Jende gutxi pasatzen da handik eta horregatik inork ez dau zoroetxera deituko gu eramateko.
• Kanpoan Gaztaina Arbolak daude eta udazkenean gaztainak ahalgo ditugu jan. Idoiak Terraplenean prestatuko dizkigu.
• Gure geologiaren ezagupenak handitu egingo dira: Especialidad: Derrubios Clásticos.
• Haizea entzun egiten da eta aurpegian ematen du. Begiak ixten badituzu itsasoan zaudela ahal da imaginatu. Relajantea da.

Ikusten dozuen bezala, bentajak gehiago dira desbentajak baino!!

Animau!!!

Diziplina anitzak (etno, explo, bio, segurtasuna) Sabiñen lezan

180520: Gotzon, Antua, Oier.

UB-004 Sabin. Lehelengo Barbaiolako emakumiakin berbetan egon gara. Aspaldi nekan gogua bertakuei GEV-ek jasotako kantutxo haren barri galdetzeko (“Alperdon bada kobie, Barbaixolan lezie...”), Salbidegoitiak Kobie aldizkariko Salbidegoitian artikulokua. Ez dau kantu horren barririk sekula izan. Bide batez, konfirmau desku “Alperdo” izen xelebre hori ubegixen toponimo propiua dala; berak be ez daki nundik etorri leiken. Umetan hara juaten ziran olgetara, eta edateko ura ekartzera. Bestalde, gure exploraziñuan edateko 3 botilla ur emon deskuz, eta arkeo eta hidro kontuen gaiñian barriketan izan gara; uste dot bere inguruari buruz perspektiba desbardiñak emon detsaguzela, eta bide batez beti dago ondo auzotarrekin harreman ona mantentzia

Gero Sabiñen lezara (izen hau ondoko monolituangaittik emoten detsagu: Sabin Jaio gaztian omenez). Badira aste batzuk Aulestiko Udalak egindako bide-konponketen barri izan gelduala, eta lezian sarreria nasaittu eta arketa bat egin zetsela ikusi genduala. Beraz, 2010ian lagatako esploraziñuari berrekitteko aukeria ikusi genduan (artian, bide baztarreko zulua nasaitziari arriskutsuegixa eritxi gentsan). Baiña... sartu eta segiduan, sorpresia: 10 bat metroko sakoneran, lezian jarraipeneko arrakalan trabauta, mortero-granada bat topau genduan, seguraski 1936xan Markina-Xemein aldetik botatakua, gero baso-lanetan agertuta, eta basarrittarrak zulora botata. Beraz, danak kanpora, eta ohiko protokolua segiduta, Aulestiko Udalari (kortesiaz) eta Ertzaintzari (eskumenez) parte emon gentsan; oin dala egun batzuk jaso dogu abisua, TEDAX-ak granadia kendu eta deuseztatuta, bidia libre dakagula.

Lezan behera segidu dogu, beraz, Alperdorutz. Lehelengo biharra blokiak kentzia izan da, eta pare bat metro behera espatulako biharrakin hasi gara. Lezian norabide naturala blokez itxitta egon da (tartian goiko enkofrauan ohol zatixak); kontrako norabidian, ostera (errepide azpirutz) arrakala baten jarraittu dau. Taladruakin arazuak izan doguz, eta beraz maillu eta zintzelez jarraittu bihar izan dogu. Nik eguardirako urten dot; beste bixak arratsaldian segidu dabe; ulertu dotenangaittik, metro gitxi batzuk aurreratu dira. Estuasunez estuasun, biharlekua badago hor... eta haize korrientia.

Kuriosidade modura, bloke artian 100320ko saiakera epiko hartako bengalia topau dogu; zabor poltsan kanpora juan da.

Azkenik, sarrerako gelan bertan hainbeste bio lagin hartu dittudaz: Ischyropsalis, Cryptaceca, Meta.

Sabin eta Txepetxabixe

180505: Aitor, Antua, Gotzon, Ibon, Unai, Santi, Oier.

Goizian, UB-004 Sabin lezan (Aulestia), bide baztarrian egindako obren eragiñez zabaldutako pausuan aurrera egittera. Kontau destenangaittik, susto ederra hartu dabe: 6 bat metroko sakoneran, arrakala baten enpotrauta, perretxiko pozoitsua topau dabe (...).

Arratsaldian, Txepetxabixe ingurura(Markina-Xemein), Lauzirikako gaztaiñadiko zulora (UB-070?). 141123-tik zulua ikusi barik nekan, Unaien desobstrukziñuan hasieratik, eta asko “hazi” da benetan. Eguardixan allegau naizenerako 4 bat metroko sakoneria zekan, eta arratsalde amaieran amaittu dogunian 6 bat metro, eta jarraipen argirik ez. Gaur 2.500 kg inguru etarako genduzen, eta ondiok bloke asko eta asko mobidu biharko dira hor ezer lortzeko. Bio aldetik, bloke artian Ischyropsalis bi jaso dittudaz. 

Pareko beste zuluan be harrixak kentzen ibilli gara, baiña blokiak azpixan harrapatzeko arrisku larregi dago. Momentuz ez dabela merezi pentsau dogu. Antuanek be, gorago, beste zulo bat topau ei dau, baiña nik ez dot ikusi.