Intruso bat Lezaten

2021-4-2  Aitor, Zutoia, Santi 

 

Mailuaren osin gaineko koladatik gora igota haitz artetik doan arrakalan zehar Mozkorti gelaren goiko aldera heldu naiz, “zaldizkoaren pasoa” igaro ondoren. Horrela deitzen da arrakala ixten trabes dagoen haitza: haren gainera igo behar da, zaldi gainera bezala, aurrera jarraitzeko. Atzerago zetozen Aitor eta Zutoia. Gelaren burura heltzean sentsazio deserosoa izan dut, Mozkorti gelaren azpian, beste aldean, norbait egon balitz bezala. 

“Nor dago hor?” Galdetu dut

Ez dut izan susto makala erantzuna jaso dudanean: “Nor jagok hor?” 

Intrusoaren etxekotasun ezohikoak asaldatu nau, hika hitz egiten baitzidan: “Neuk galdetu dut lehenago. Nor zara?”

Eta hark erantzun: “Lehenengo neuk galdetu deuat. Nor haiz?

Susmo txarra hartu dut: “Zer egiten duzu zuk koba honetan?”  

Eta hark: “Zer egiten dok heuk koba honetan?” 

Solaskidearen tonuak berotu nau: “Kokoloa ez bazara erantzun behingoz!” 

Eta hark: “Memelo hutsa ez bahaiz erantzun berehala!”

Haserretu egin naiz eta ukabila altxatu diot: “Horra banoa muturra berotuko dizut” 

Eta hark: “Horra banojoak muturra eta belarriak berotuko deuataz nik”  

Orduan bai sutu naizela benetan: “Oraintxe aterako dizut mihia ipurditik, potrozorria halakoa” 

Baina hura kikiltzen ez: “Eta nik aterako deuat mihia ipurzulotik, eta potroak ahotik, putakumea!”

 

                                                Mozkorti gelaburuan intrusoari oihuka

Azkenean heldu dira Aitor eta Zutoia ni nengoen lekura. Aitorrek galdetu dit: “Aita, zertan zabiltza?” Azaldu diot intrusoa zegoela Gelaren beste aldean, eta hara jaitsita epelak eman behar nizkiola. 

Aitorrek orduan: “Baina aita, hori guztia oihartzuna baino ez da”   

“Bai zera, zagoz isilik” esan diot. 

Eta une hartan, gelaren bestaldetik: “Hago isilik heu!” 

Bat batean buruak jira bat egin dit:  Aitor zuzen egon ote zitekeen? Kontuz eta mutututa jaitsi naiz Mozkorti gelara. Inork ez zuen ezer esaten. Eta, izan ere, han ez zegoen inor. 

Aitorrek eta Zutoiak errukiz begiratu didate. Lotsatuta jarraitu dut handik aurrera. Jentilen gelara heldu garenean, hango Jentil nagusiari irribarre maltzur zabala nabaritu diot aurpegian.

 

Otoixon

 

210403: Mariano, Gotzon, Antua, Xabi, Oier.

Otoixon (Ispaster), katalogo biharretan. Bete barik dagozen fitxak osatzeko, Antuanek gidatuta, inguru honetako hainbeste lezatatik pasau gara. Ni euretako bittan sartu naiz bio lagiñak hartzera:

• IS-080 Talaija II (...): 1 Meta, 2 Lithobius, 1 Oxychillus, 2-3 masma txiki. Xabik ez zeban ondiok ezagutzen (esplorau genduanian, bera hasi barrixa zan eta ez zan jaitsi), eta barruraiñok ikuskatzeko aprobetxau dogu. Gotzonen esanetan, fondoko estratuan zabaldutako gelan barik, jarraipena lehenagoko diaklasian ertzian egon leike; desob bihar nahikua, baiña, haize korrientia 0 dagon leku baterako...

• IS-116 Mentxaka Ganekoa (...): 3 Meta, 2 masma txiki, 2 Quaestus, 2 Oxychillus. Leza ikusgarrixa, bloke montoi natural (?) baten azpixan zabaltzen dana, zabala, politta, sakona. Bere garaian desob bihar nahikua egindakua. Bertan dagon haize korrientiak kanpoko rezirkulaziño batena dirudi, baiña hor ibilli dira bestiak, errebisau ta errebisau (nik lehenago urten bihar izan dot).

Zulo gehixagotatik be pasau gara, baiña neuk GIS kontuetan nahikua berde nabillela eta, renseignementuak eurei eskatu (katalogoko akats edo nahaste batzuk be zuzentzeko aprobetxau dabe...).

Iruroin eta Xoxoarte

  210401: Oier.

Gaur bestiak Aurtenetxera -yuyu- beraz nik Burumendiko lagunei deittu. Talde bittan banatuta, batetik Zapa + Txeru ibilli dira (ez galdetu neri nundik!) eta bestetik Unai, Txikiñe, Joseba eta ni, Burgaña mendi inguruan, Iruroinetik Deba ibaira isurtzen daben sisteman. Leku ikusgarrixa benetan, betidanik atentziñua deittu nau Astigarrabixa inguruak baiña gaur arte ez naiz speleo planian bertan ibilli. Talaixa honen iraganari buruz espekulatzen (espeleometristak/pintturazaliak? bardulo/karistiuak? Tritium Tuboricum? Burgaña toponimuan etimologiak?) lehelengo Iruroin aldian oin dala 8 urte zabaldutako lezia ikustera sartu gara. Hain zulo barrixetan normala izaten dan legez, hormak lur soltia dira; eta falta dan lur guztia, azpiko sistemia buxatzen dago. Halan be, bertatik sartuta (10 bat mtako potzua) erdi maillan kare harrixa agertzen da (inguru guztiko lurrazalian agerixan ez dagona). Behin jaitsitta, 4 x 3 x 2 mtako gelatxo baten gagoz, eta hortik behera jarraitzen daben 3 paso txiki. Disoluziño forma tipikuak, zerra-hagiñez beteta, zorrotz-zorrotzak. Pausuak miatuta, estuak dira baiña beherutz jarraitzen dabe, batez be puntu batian; baiña estua da eta gorputza asko bigurrittu biharko litzake hortik aurrera egitteko, hankaz aurrera. Unai eta bixok, gaur ez genguazen horretarako, batez be haize korrientia 2/10 baiño ez zala ikusittia. Hortxe geratu da beraz; 20 urte barru etorriko dirazenak begiratzen badabe, seguraski urak lur gehixago mobiduta izango dau, eta igual aurreratzia errezago. Bio lagin batzuk jaso dittudaz, danak masmak: 3 Meta menardi, 2 masma ertain, eta 2 masma oso oso txiki.

Ostian, Burgaña menditxo honen bestekaldera jo dogu, Agarre basarrittik aurrera eginda Xoxoarteko parajian zabaltzen dan hobi ikusgarrira. Bere garaian Leizarpek eta FUEk begiratuta (txarto ulertu ez badot), bertan 4 spit topau doguz; txarto kokatuta, baiña ondiok erabiltzeko moduan. Beraz, hurrengo baten, apropos etortzia mereziko dau, ezagutzen dana errebisatzeko eta egon leikezen jarraipen posibliak aztertzeko (galerixa oso altua da). Igual egunen baten Xoxoarte-Iruroin trabesia subakuatikua egin ahal izateko!

Eguna amaitzeko, talde bixak bat egin dogu eta jatekua konpartiduta bazkari itxurosua egin dogu Olatz aldian, sagardau, pattar, kafe, zigarro eta guzti. Halan bai bizi!

Sarrimendin

2017ko garbiketian argazkixa. Orduan egualdi txarragua egon zan!

 

210328: Oier.

Carlos Prieto (GAES) eta Antxonio (GEMA)rekin batera, Sarrimendiko lezan (Berriz). Carlosek aspaldittik zekan zulo honetan lagintzeko gogua, bere kokapenangaittik (inguruko gune karstikuetatik isolatuta). Oin dala gitxi garbiketia egin danez, Antxoniok allegatzeko bidia ondo zekixan, eta bertan zabor gitxiago dago. Allegau bezain laster, sorpresa txarra hartu dot: pedalik ez! Illuntzarko Galtzerdi Egunian galduko neban.

Zulua kuriosua da: lehelengo dolina moduko bat dago, destrepatzen jaisten dana, eta gero hondoko lateral batetik, 15 bat metrotako leza batera sartzen da, estratuen ganga ikusgarri batekin. Bertan 3 saguzar egon dira, Rh. ferrumequinum, lozorro garaia amaittuta. Lezia harri estratifikauetan zabaltzen da; materiala etxata argi geratu; hareharrixa bai, eta biharbada kareharri mota berezi bat (ez gure zonakua modukua). Honduak, blokez beteta, badittu pare bat katazulo oso estu, baiña ez dirurixe jarraitzeko aukeria dakenik.

Ordubetian-edo jardun dogu, bildu eta bildu, eta Antxoniok miriapodo zurixen harrapatzaille dohai bikaiñak erakutsi dittu. Hamendik aurrera, zuluetan egin bihar izaten dirazen itxaronaldixetarako badaka entretenimendu barri bat!

Goiz atsegiña pasau dogu, egualdi ederrakin, eta Atxondoko ballian gaiñeko ikuspegi paregabiakin; paraje politta benetan. Gaiñera, Sarrimendiko faunian errejistrorik ez zeguan ondiok; beraz, gaur jaso dogunakin, eta gure ikerlari saiatueri esker, EH-ko mapa bioespeleologikuan beste puntutxo bat agertu da.

Ratas en Sorginzulo

 

210320: Xabi, Urtzi, Antua, Oskar F, Oier.

Sorginzulo (Ispaster). Gaur katalogoko lanak egin biharreko eguna zan, baiña bateronbati distua ahaztu jako eta beraz explo/prospek eguna bihurtu jaku. Lehelengo zulua juan dan astian begiratu barik geratu jakuna izan da: Sorginzulo. Bagenkixan zaborrez beteta zeguala, gure informatzailliengaittik, baiña ez genduan uste hainbesterako izango zanik: kuebia dolina baten honduan dago, eta dolinia toneladaka zaborrez beteta (linea zurixa, marroia eta kolore guztietako hondakiñak). Zorionez kuebia bera ez dago zaborrez blokeauta -nahiz eta barruan kintal batzuk egon-, eta lehelengo metruen ostian gaurko desobstrukziño lekuak garbi xamar zeguazen. Halan be, garbiketa saio on bat merezi daben lekua da Sorginzulo.

Kuebia oso altua da, 5-6 bat metro, eta destrepe txiki bat egin eta gero sarrerako galerixa luze bat dago, kaleko argixakin; fraktura batetik, baiña, paraleluan dagon galeria homologo batera goiaz, eta hortxe zeguazen aztertu biharreko bidiak. Batzuk meandruan goiko aldia desblokeatzen jardun dabe, eta bestiok beheian. Ez batzuk, eta ez bestiok, ez dogu lortu gizakixak jarraitzeko moduko biderik egittia. Bai, ostera, Felix Ruiz de Arkauteren leloa eguneratzia, danok kate bakarran maillak edo mailloiak garala berretsiz: nik estuasun miserable bat desobstruitzen dot, eta zu estuasun miserable horretatik sartzen zara. Maillak eta maillak dagoz eta!

Saguzar pare bat ikusi doguz, Rh. hipposideros itxuraz. Nik bio lagin batzuk hartu dittudaz:  

Horren ostian, kanpora juan gara eta han inguruko solo baten biharrian zeguan mutil batekin berba egin dogu, Urtzin kuadrillakua; bere terrenuan dagozen hobi bat eta gaiñeko azkonar-zulo pare bat ikuskatu doguz. Interesgarrixa, baiña inpenetrablia; Ispasterko Elizaldeko egittura geologikuakin bat datorren hobi multiplietako bat.

Ostian, poligono industrialan eta leku honen artian dagon muiño honetan (Alluz) ibilli gara, gora eta behera, basuan zihar prospekziñuan; ni neu, tanatorixua eta ur deposittuan artian, 193 kota inguruan. Zulo interesgarri bakarra agertu ei da, katalogatzeko modukua.

Beste talde bat (Oskar E, Martin U...) Argatxan ibilli da, eta 100 m barri topau ei dittuez. Informauko dabe euren aldetik...

ARGATXA. CONSTRUCCIÓN TABIQUE DEL VIENTO

                       INFORME TEJONES: "100 metros nuevos y continúa con mucho aire"

Hoy Gotzon, Martin y Oskar hemos dado el pistoletazo de salida a una nueva temporada de exploraciones en Argatxa. Tras años con numerosos intentos fallidos de abrirnos camino por el caos de bloques de la galería bypass y por la sala final, surgió la idea de taponar el paso del aire en bypass y observar el comportamiento de los flujos de aire con esta nueva situación. Una idea aparentemente descabellada, tonta, loca o incluso sin sentido, pero no se nos ocurre otra manera de localizar alguna posible continuación en Argatxa. Esta es una acción a la desesperada.

Decidimos hacer un ataque rápido, con neopreno. Llegamos a la gatera del bypass. La corriente de aire es muy fuerte. La idea inicial es taponar la gatera como se pueda, pero el paso, en el que durante años tantas esperanzas depositamos, merecía una sepultura digna, por lo que levantamos un tabique con bloques de arcilla local, raseados con cariño y pena. Estamos cerrando además de una gatera, una puerta que ha simbolizado durante tiempo ilusión. A falta de un último bloque, observamos cómo la gatera se resiste a dejar de respirar succionando el aire con tanta fuerza que emite un sonido, una emotiva y espectacular melodía del viento con la que se despide bypass. Un último bloque, tapa definitivamente el paso, en cuya pared raseada decidimos escribir “ADES 2021” para que el punto pueda ser localizado en el futuro.

Avanzamos hacia la sala terminal, observando cada rincón. Paramos en el Cráter a reponer fuerzas con un chocolate líquido made for Gotzon, tan espectacular que pasamos por alto los indicios de que el chocolate se filtra y mezcla con el tóxico aislante del termo.

Repartimos el trabajo. Gotzon revisa las partes altas de la galería del cráter, encontrando nuevas zonas sin topografiar en altura, mientras Martin y yo nos acercamos al punto terminal para comprobar el comportamiento del aire en ese punto, donde en desobstrucciones anteriores apenas habíamos notado algo de aire. Al llegar observamos que el aire que anteriormente circulaba por bypass ahora lo hace con la misma violencia por este punto, lo cual nos indica que ambos están comunicados, esperemos que mediante la amplia galería que teóricamente ha de existir al otro lado.

Nos juntamos nuevamente los tres, celebrando sin prudencia las observaciones. Revisamos la zona encontrada por Gotzon, a la que hay que volver para explorarla con más detenimiento y topografiarla.

Por hoy es suficiente, decidimos salir. La descabellada idea ha funcionado, y el taponamiento ha tenido como resultado un cambio en la circulación del aire situando a la sala final a Barlovento. Las exploraciones de Argatxa vuelven a ir viento en popa…

Katalogatzen

 

210313: Antua, Mariano, Xabi, Oier.

IS zonan, katalogo lanak: inforen bat faltan daken hainbeste erreferentzia errepasatzen.

Lehelengua, poligono sarrerako "belarri" formako hori, bere garaian ikuskatu genduana. Topo falta zan. Sorpresia egon da; Bikainekin-eta jaitsi giñaneko puntura allegauta, zabor organiko artian (adarra) sartzen dan urak bidia zabaldu dau, eta jarraitzen daben putzu baten kabezeria ikusi dogu; zabaldu, sartu, eta beste 8 bat m jaitsi gara, resalte pare baten, puntu garbi xamar baten sedimentoz betetako gune bateraiñok, desob egin barik jarraittu eziñezkua. Bistan da ur asko tragatzen daben lezia dala.

Hortik kanpuan, ondoko etxeko gizonakin berbetan egon gara (...); honek baieztatu desku paraje honek -eta bere etxiak- Gazeta toponimua dakela, beraz lezia holaxen izentau dogu. Eta ez hori bakarrik: bere terreno barruko etxola baten, atzekaldian, zulo bat dagola kontau desku: euren aittak 20-30 urte dala arketa eta zarradura batekin prestauta, auzoko urak bertatik biderazeko. Eta ia ikusi nahi dogun. Galdetzia be!! Hara juan gara, eta leihatilla txukun batetik (ai etxian kuebia daken guztiak horixe egingo balebe! hobeto ibilliko giñake bai) arketa horretara allegau, eta handik behera, 2 bat mtako sakoneran, gune horizontal batera allegau gara. Xabi jaitsi da, eta 8 bat metrotan estimau dau gune horren desarrollua, sedimentoz betetako lurra, eta lapekin. Lapei buruzko zalantzak geratu jakuz: kontsumo prehistorikua? Ongarri modura berriki ekarrittakua? Zalantza barik, etxola honetan dabillen ura eta "belarri" formako beste zuluanak errelazionauta dagoz, harri moltzo bereko alderdi bixetan.

Ostian, Eska ingurura juan gara ("Eskia", Juanjoren esanetan. "Askia" berbian aldaera bat ete?). Han, bere garaian katalogautako zulua berlokalizau dogu, topo linea bat hartuta KMZ bat etara ahal izateko. Ez nintzan gogoratzen zuluan hondua pareta artifizial batekin estalitta zeguanik; ez dogu lortu jakitzia zertarako dan.

Gero, Eska itturriko aldera pasau gara (kamiñuan bestekaldian) eta hango hobi nagusixa katalogatzera (gps, eta dana). Izan be, badirudi bere sasoian ez genduala erreferentziarik hartu, seguraski ez gendualako jakin dagozen ur-galtze puntu guztien artian nagusixa zein zan bereizten. Gaurkuan itturrixan aztarnak be topau doguz, bere garaian ikusi ez genduana.

Gero, industria aldian sartu gara, eta erdi bidian dagon harri moltzoko tunela, eta bere inguruko zulo pare bat miatu eta topografiau doguz. Esan bihar da, ixa dana Antuak egin dabela; bestiak probatzen ibilli gara, topo egin behar izaten ez danian, espeleologia dibertigarrixa be izan leikiala! Gune honetan, zabaldu barri dan beste leza baten sartu gara; hau da, zulatu ostian lurrez bete, eta atzera reexkabatzen dagona. Badirudi Elizaldeko paraje honetako ezaugarri bat dala hori.

Azkenik, suebakixan gora juanda, gours baxuetako zulora allegau gara; Antua eta Xabi ibilli dira barrutik. Ni neu, gorputza katazuluan sartuta eta estuasunan "yuyua" igartzeko saiua baiño ez dot egin. Halan bai ondo! Nahi dotenian urtenda.

Hor amaittu da gaurkua. Sorginzulua eta besteren bat geratu jakuz, baiña denporia amaittu jaku eta hurrengo baten segiduko dogu. Egun produktibua beraz; baiña oiñ Antuanek kabinete-lan mordua!

Bost talderen jarduna

 

 210306: jente asko.

Gaur 5 taldetan banatuta jardun dogu: Aginaga (Martin U, Oskar E...), Lekubaso (Javi, Gotzon, Petrus, Antua...), Otoio (Xabi), Lamiñak (Urtzi & family) eta Urgitxi (Carlos Prieto, Oier).

Aginaga, agridulce. Lekubaso, agrio-satisfecho-agonico-perdido. Otoio, leza bat katalogorako eta explo pendiente. Lamiñetan, dibulgaziñua.

Urgitxiri buruz, sarreran susto bat: estuasuna ez ete dot pasauko??? Panikoaren psikologia, eta Carlos aurretik bialduta, erretiradako aukeria estudixauta, aurrera egin dot; eta arazorik  ez, ZORIONEZ! Quién te ha visto y quién te ve, Oier. Bueno. Hortik aurrera, begira hasi gara eta bigarren ustekabe bat. Ez nintzan gogoratzen kabuak behar dirazela! Lehelengo pasamanua ahal moduan pasau, eta bigarrenian (labanegi) geratu gara. Hortik kanporako tramuan, dana dala, laginketarako nahikua eta sobran izan dogu; nahiz eta gaurko objetibuetako baterako (Trichoniscoides breuili) erreka korrientia hobia izan. Hurrengorako. Dana dala, gure bilketatxua egin dogu (Zospeum, Oxychillus, Quaestus, Lithobius, ganba gorrixak...) eta ariketa pixka bat bebai (resalte puta hori!). Pozik beraz.