20250524: Iker, Koldobika, Galder, Oier.
Amezti II handiegi gelditzen zaigula eta, gazteok Busturi aldera jo
dugu. Izan ere, Galderrek etxe bueltako zillo batzuen barri jaso
zuela eta, eurak begiratzeko aprobetxatzea pentsatu dugu.
Lehenengo, Galderren etxetik pasatu gara, informatzaile nagusiarekin
egoteko (...).
Bilobari esandakoak berretsi, eta beste barik zilloon bila joan gara.
Lehenengoa, zaharren egoitzaren atzean, (...),
Sagarminaga baserriaren terrenoan. Zelai lau batean egindako desplome
bat da, metro 1'5 sakon, 2*3 mtako depresio borobila. Paretak
lurrezkoak, hondoan hondakinak eta zuhaitz garau bat. Galderren
arabera, Petrusek dio inguruan "manantial" bat dagoela.
Inpenetrablea. (...). Sarrerako argazkia eta krokisa.
Bigarrena, handik hurre, "Txakurren Kanposantue" esaten
dieten lekuan. Sasitza inpenetrable bat da, baiña Begoñaren arabera
bizpahiru leza zeuden bertan, tapatu zituzten arte. Euretako bat 40
mtakoa (sic). XX puntu modura katalogatuko dugu, (...).
Sasitzaren argazki bat hartuta.
Hurrengoa, Gordoizpe baserri ondoan dolina bat. Hara jeitsita, hondoa
lokatzez blokeatuta dago; baina haren lateral batean, arrakala bat
zabaldu da haize minimo batekin (1/10 gradu Beaufort-Etxebarria
eskalan). 1980 hamarkadako uholdeetan, dolina hau urez asko bete ei
zen, harik eta bapatean hustu zen arte. (...). Sarrerako
argazkia eta krokisa.
Ostean, kotxea mugitu barik, Kurtzegana aldera egin dugu oinez.
Bertan, itsasadarraren aldera jeisten den lautada batean (...) gaztetako olgeta-leku batera iritsi gara,
"Enanituen" basoa, leize edo depresio bat ikusteko. Hau ere
desplome "berri" bat da, urak terrenoan eginiko
azpi-janaren ondorioa. Bidezidorraren zati handi bat hartzen du,
gutxienez 8*3*2 m inguruko torka bat (sasitzak ez du izten osorik
ikustea). Bertara jaitsita, azpi-janak etenik ez duela erakusten duen
beste depresio txikiago batera iritsi gara, torkaren hondoan, 1*1*1 m
ingurukoa. Lurrak pasabidea osorik oztopatzen du. (...).
Argazki prekario bat (anguloak ematen zuena) eta krokisa.
Ostean, Iker eta Koldobika batu zaizkigu eta, Galder gidariari
jarraituta -parajea ondo ezagutzen du, mutilak- Moruzillo ondoko
errekazuloan gora egin dugu, Galderrek ura galtzen den hobi bat
detektau ei du, eta Moruzillo barruko ur-korrontearekin zerikusia
izan dezakeelakoan, erakutsi nahi digu. Errekazuloan sartu bezain
laster, konturatu gara ur-emari handiagoa zetorrela (aurreragokoan
Galderrek siku topatutako lekuan). Horretara, beste hobi bat
detektatu dugu, kamino ondoan bertan, 4 bat l/stako emari bat
irensten ari zena. Hobia bera harri txintxarrez beteta dago, baina
ondoko motan, hormako frakturen fabore, bi arrakala zabaltzen dira,
haize korrontearekin (2/10º BE), eta euretako bat penetrablea
desobstruitu ezkero. Ez dakigu merezi duen, zeren eta
Moruzilloarekiko konexioak argia dirudi. Edonola ere, katalogatzeko
modukoa iruditu zait: (...). Sarrerako argazkia hartuta.
Hortik aurrera, errekazuloan gora egin dugu, Galderrek esandako hobi
hori detektatu nahian. Puntu zehatza ezin izan dugu identifikatu,
bistan da (ura goian-behean zetorrelako). Bai ostera, aurreko
puntutik 30-40 metro errekan goran, emari aldaketa nabarmena: puntu
horretara arte errekan 4 bat litro bazetozten, hortik gora 8 l edo
gehiago izan dira; beraz, hobia hor inguruan egon behar dela
ondorioztatu dugu. Izan ere, zona horretatik gora segitu dugu
(arroila polit-polita da), eta emarian ez dugu berriro horrenbesteko
aldaketarik ikusi.
Hortik gora segituta, ADESek lehendik katalogatuta zituen zilloak
ikustea pentsatu dugu, Atxapunta/Apartola kaskoari buelta ematearekin
batera, beste aldetik jeisteko. Horrela, lehenengo AB-008 Apartolara
iritsi gara. Bertan, haize korronte nabarmena igarri dugu (3/10º
BE), eta fitxa ikusita desobstruitzeko/esploratzeko pendiente dagoela
ikusita, B plan polita izan daitekeela ikusi dugu, beste plan
handirik ez dugun egunetarako.
Marautze aldera igotzen segitu dugu gero, baina mendi lepora iritsi
baino lehen, sorpresa: oraindik Apartolako isuri aldean, bide
bazterrean desplome handi bat gertatu da. 8*6*3 mtako torka bat,
bidearen zati bat barruan hartu duena, eta hondoan kare harrizko
sustratoa agerian itzi duena. Dena lurrez betea eta blokeatua dago,
noski (Koldobikak miatu dituen zuloak zuhaitz handi baten sustraiaren
artean gelditutako pasabide faltsuak baino ez dira izan). Halere,
fenomenoaren neurria ikusita, katalogatzeko modukoa iruditu zaigu. (...). Gunearen argazkia hartuta.
Ordurako berandutxo zenez, AB-006 Marautze eta AB-005 Kañaneko
zilloen ondotik pasatu gara, baina bertara sartu barik. Beherantz
egin dugu, bizkor xamar, eta Amunategin zer, eta familia osoa aurkitu
dugu bertan; haien artean (...) gure 2005eko
informatzailea. Denak etorri zaizkigu, nagusi eta ume, berbetarako
gogoz, eta noski, hortan jardun dugu zati batean; ADESen ikerketak,
azpitik dituzten galerien informazioa, aerotermia sistema,
txakolinaren ekoizpena, haien kobazuloa hobeto aztertzeko duten gogoa
(AB-011, Koldobika eta Iker egon dira han)... gustura egon gara baina
alde egin beharra genuen gu.
Erretirada bidean, beraz, oraindik Galderrek beste zulo bat
erakusteko astia hartu du, Lekosaezondon (katalogoan AB-001 Lekuondo
bezala katalogatua duguna). Hau neuri interesatu zait gehien,
kokapena eta dimentsioak bio laginketarako oso egokia bihurtzen
dutelako. Beste egun baterako!
Gaur atentzioa deitu didaten detaile etnografiko bi:
- Galderren arabera, San Pedro haitzuloaren izena ez da desegokia
(nik uste nuen legez) baizik eta koban egoten diren kakalardoengaitik
emana ("sanpedruak" = kakalardoak ei dira Busturin).
Kontrastatu eta berretsi.
- Amunategikoen
arabera, Jaun Zuriaren itsas-espedizioa San Pedro koban gelditu
zen ur geza hartzeko. Horren erreferentzia zehatza aurkitu.
Horrenbestez amaitu dugu eguna. Ez da gutxi! 5 zillo berri eta XX
puntu bat katalogorako, eta lehendik ezagutzen genituenen artean
errebisatzeko beste zillo bi.
PD: beteranoen taldea ere ez ei da geldirik egon. 😁Arratsalde erdian irten dira Amezti IItik, eta hau izan da emaitza.