Negua Heldu Da - Zubitxuta II

Part: Unai eta Josu

"San Simon eta San Juda, Joan da Uda, eta Negua Heldu da..." kantatzen du euskal kanta ezagun batek. Aproposagoa ezin da izan. Joan dira udako egun luze eta epelak, eta heldu dira neguko egun motz eta euritsuak. Elurra egingo baluke behintzat, sopladoreak ikustera joateko gure baserriz plagaturiko 2 eskualde ederretan zehar...

Domeka goiza goiz administratiboa izan da. ADES hemendik aurrera kultur elkartea izango da. Egin beharreko papeleoa da, diruak eta legeak ordenean egoteko. Laister Lea Artibaiko katalogoan hasi behar dugu lanean, ez genuke subventziorik gabe geratu nahi...

Javi Morenok topo 3Daren lehenengo nozioak erakutsi dizkigu. Eta Torca del Carlista ikusi dugu 3Dan. Horrela begiratuta, ez da kanpana bat, hustutako estrato erraldoi forma du... Lezateri eta bere sabai plano buzatu famatuari tokatzen zaio txanda gero!

Zeberiotarrek ez genuen domeka amaitu nahi esploraziorik egin gabe. Txepetxabixe II edo Zubitxuta II zeuden aukeran. Txepetxabixera gindoazen berez, baina gaua arinago heldu da zerura gu Bedartzandi atzera baino. Horregatik Elizburura joatea pentsatu dugu, kotxe alboan daude kobak eta, Txepetxabixen ez bezala.

Eta horrela, Zubitxutako Urzuloaren, ("Sumidero Elizburu")ren alboan dagoen lezatxo bat bajatu dugu. Antuak eman zuen lehenengo aldiz horko zuloen berri, eta Unaiek gero konfirmatu eta katalogatu egin zuen. Baina ez geneukan esplorazio esperantza handirik. 3-4 metro jeitsi eta etxera.

Baina Josuk spit-a (bai, SPITa!) jartzen amaitu duenerako trumoiak entzun dira. Sokan jeisten hasi denerako lehenengo euri tantak hasi dira. Lezak JARRAITZEN duela esan duenerako, tantak gehitu egin dira, eta irten duenerako JESUKRISTON ZAPARRADAk harrapatu gaitu Zubitxutan.

Unairi, Gotzonek eman zion prospektatzeko makila Zubitxutan ahaztu zaio prisarekin. Zer egingo diogu ba, sentitzen dugu Gotzon. Neukan katarroa eta euri zaparrada ez dira lagun onak.

Negua heldu da. Amaitu dira arratsaldeko super-prospektada luzeak. Baina belarra ere gutxitu egingo da, eta hori ona ere bada. Eta gainera orain Paltzuaran aldean prospektatu behar da.

Eta han geratu da leza, esploratzeko. Guk 5 metro jaitsi ditugu bakarrik...

Zubitxutako galeria fosillen billa

130629: Iñaki bonberua, Idoia, Gotzon, Oier.

Zubitxutara, goiko galeria fosillen aukeria baloratzera. Sifoi aldera juan gara lehelengo. Han Iñaki eta Idoia aporteko galerixia desobstruitzen geldittu dira, eta Gotzonek eta bixok kanporako norabidian hasi gara begira.

Trepada batzukin Gotzonek aukera guztiak agortuta ikusi dittu (ni ez nago hain konbentziduta...). Oiñ arte oharkabian pasautako meandro ezkutu baten gora be egin dau (estuasunian amaitzen da). 130202xan nik ikuskatutako galerixatik sartu da Gotzon, toki beretsura allegauta. Gero nik tximinixa laban batetik gora egin dot (bury eta buzuan 7 bana eginda) eta Gotzonek gorago bebai (nere bizkar eta sorbaldak ondo zapalduta), haize korriente txikixa zekan baiña hau be estuasunian amaitzen zan. Sarrera aldeko goixak sarrerako arrakala bera izatiangaittik deskartau doguz, trepada txiki batzukin. Ez dogu taladrorik erabilli be egin.

Idoia eta Iñakigana bueltau gara. Pare bat metro egin dabe aurrera, paretak estutzen diran leku bateraiñok. Haizia zetorren baiña bypass itxuria hartu detse. Argazki bat etara dogu eta kanpora.

Kokuak harrapau dittudaz, danak beheko errekan: Gyas 1, 3 Lithobius, Elona? 1.

Atxarte II, esploratzen

 

 

130223: Ainara, Idoia, Antua, Gotzon, Laurent (aka Logón, Fransuá, Ritxár, Antuán, Logán...), Oier.

Atxarte II, esploraziño puruan. Aspaldiko partez jardunaldirik gogorrena neretako, mugia gaindittuta “fondue” etorri naiz kanpora (izan be, muga hori... uste baiño bajuago dakat!).

Lehelengo, Zubitxutara juan gara aforo bat egittera; gero Atxarte II barruan ikusiko genduanakin konparatzeko. Ojimetruak kalibrau eta gero, epaixak: “A fuer de Gotzon, son 18 l/s. A fuer mío, 8 l/s. A fuer de Laurent, son 2 l/s”. Bueno, gero Atxarte II barrukua ikusitta antzerako kaudala ikusi dogu, biharbada gitxitxuago baiña ez dakitt hau errealidadia izan dan, ala Gotzonen ikusi-nahixa. Azkenian benetako aforo probia egin biharko dogu...

Atxarte II: Antua eta Gotzon sarrerako-potzu-barreneko-eskaladia amaitzen geratu dirazen bittartian, beste laurok errekan gora juan gara, gure helburura: 76 puntu gaiñeko bloke anabasia esploratzia. Halan be, despistau eta aurretik hasi dogu gorako bidia: lehelengo ur-potzu sakonan aurretiko arrakalan gora juan gara Laurent eta bixok, baitta asko igo be. Zabor nahikotxo zeguan, tartian banasta politt bat, eta zalantzia izan dogu uran nibelak haraiñok jasota, edo goiko sarrera blokeatu posible batetik etorrittako hondakiñak ete ziran. Arrakala uniforme eta luzia, haize korriente nabarmenakin (gure kontra, txarto gogoratzen ez badot). Bloke arteko paso baju baten geratu gara; gero jakin dogunez, Gotzonek pasau dau eta jarraipena daka, hurrengo baten desobstruitzeko puntu bat hamen.

Barriro erreka partera jaitsitta, errekan gora segidu dogu Laurentek eta bixok, ur-potzu sakona gaindittuta. Sifoi “faltsutik” ezkerrera segiduta, 76 puntuko gelatxora allegau eta handik gorako anabasia lokalizau dogu. Bloke ezegonkorren artian 20 bat metro igo dogu, susto pare bat hartuta (200 kg eta 500 kg.tako sustuak, zehatzago esanda –azken hau, gero jakin dogunez, Antuanek eta Gotzonek be entzun dabe Banastatxuan Arrakalatik-). Ustez Gotzonek ikuskatutako azken puntua be gaindittu dogu, anabasian gaillurrera allegauta, eta haren gaiñian gela libre haundi bat agertu da: 15 luze, 8 zabal, 15 altu, eta eskalada aukeriakin. Bentilaua, baiña haize korriente garbirik ez (leku baten kenduta, behetik gorako korriente ahula). Gotzonek diñuanez, gela hau ondo esplorau biharko da (seguridade neurri guztiak gitxi izango dira, bloke ezegonkorrengaittik).

“Sala 500+200” horretatik behera, 76 puntura itzulitta, Laurentek haize korrientia jarraitu dau katazulo batetik; hamen korrientia bai da fuertia, eta Gotzonek esanetan hauxe da desobstruidu biharreko beste puntua.

Gotzonek eta Antuanek dana topografiau dabenez, gero Klaudionera juan gara ordenagaillura pasatzera. Kostata ulertu ahal izan dotenez, Banastatxuan eta 500+200 bidiak paraleluak agertzen dira, eta hauen puntetatik datozen haize korrientiak bide diferente bittik datoz Zubitxuta aldetik, ez puntako sifoi aldetik (hau hirugarren komunikaziño bidia izango litzake) ez bada eze hori baiño lehenagoko puntuetatik.

Hortik aurrera, berba eta espekulaziño asko etorri dira: frakturak, diaklasak, kontaktuak, norabidiak eta noaki zenbat gauza. Baiña nere higatutako neurona bixak guztiz lanpetuta zeguazen salda katilluakin (bata) eta urdai-gaztai bokadilluakin (bestia)...

Oñiz, aurrera

130209: Petrus, Idoia, Antua, Gotzon, Leire, Oier.

Lehelengo, Zubitxuta-Arrakala-Lamiñetako datu hidrogeologikuak jasotzera. Bide batez, Trakamall toponimua berretsi dogu auzotar bikin berba eginda (guk ezer galdetu barik).

Gero Oñiz lezara. Bertan, Gotzonek 1º tranpako gelan gorako eskaladan segidu dau. Reunixotik gora juanda, gela haundi xamar eta arriskutsura allegau da (bloke haundi inestabliak) eta, aittatu dabenez, haize korrienterik eta jarraipen argirik ez dago. Baiña... handik beste bide batera eskalatzeko aukeria ikusten da, reunixotik gora, beste eskalada txikiko aldera. Instalauta geratu da, hurrenguan begiratzeko.

Beste eskalada txiki horretan, dana desinstalau aurretik Leirek eta nik desobstrukziño osteko gelatxo hori ikusi nahi izan dogu. Eta bai: Ritxarrek esandako moduan, ez dirudi jarraipen posiblerik dakanik. Gela nagusixak –beste eskaladianak- daroian direkziño bera daka, frakturiana, eta sarrerako meandruakin perpendikularki kruzatzen da alturan. Arrakalian goiko partetik datorren kolada batek gorako bidia ezkutatzen dau, baitta beherutzko jarraipena be. Dana desinstalau dogu, Gotzonen monty-eraztun tuneaua bertan lagata.

Bio aldetik: sarrerako meandroko tranpia urez beteta topau dot, ez dirudi ezer dakanik; hortan nenguala, lau Quaestus korrikalari harrapau dittudaz. Saguzar ale batzu ikusi doguz koban zihar, sei edo zazpi bai, bakartixak, eta euretako bat lekuz aldatu dogu ondo-nahixan.

Zubitxutan

 

130202: Gotzon, Antua, Idoia, Bikain, Iñaki, Oier.

Juan dan asteko hidrogeologia azterketia osatzen.Iñaki, Bikain eta ni aurreratu gara Zubitxutara, instalatzera (Gotzon, Antua eta Idoia Zulueta errekara).

Nik neuk oin dala urte batzu ipiñittako instalaziñua ezin txarragua begittandu jata (espit guztiak beheregi, bertikal bixak urjauzixan; kabezera bikotxik ez; espitetako batzu ondo sartu barik...) gaiñera, bigarren potzokuak ezin izan doguz erabilli, harixa ugarrakin galduta. Guzurra dirudi hain urte gitxittan halan hondatzia. Bigarren putzua paraboltekin ekipau dau Gotzonek, baitta hortik aurrerako urjauzi txikixak be (egunotako truxalekin arriskutsu bihurtuta). Azkenengotz egon nintzanetik gehixago dakitt, eta bestiei modura neri be bistiak gora begiratzia eskatzen zestan. Sarreran bertan leihatilla bat eta galerixa modukuak identifikau doguz; azken urjauzixan ostian be, trepada erreza egin leike goiko pisora; eta hortik aurrera be hainbeste lekutan ikusi doguz eskalatzeko moduko lekuak. Atxarte II-xan dagona ikusitta, argi dago Mereludi ulertzeko

Zubitxuta miatu egin biharko dogula, goiko pasabide fosillen billa. Antua eta ni azkenengo puntu akzesibleraiñok egin dogu. Nere harridurarako, ez dago udako sifoittik oso aparte; 20 bat metrora kalkulau dot, 101004 topora begira. Uste baiño ur gehixago tragatzen dau leziak.

Bueltarakuan, pare bat aporte garrantzitsu ikusi doguz eta burua sartzen ibilli gara. Bigarrenguan (kanporenguan) 10 bat metro sartu naiz, galerixa estu baiña klaro batekin, haize korriente leunakin (barrurutz), koladekin estutzen dan leku bateraiñok. Zabor usaiña zeguan, plastiko-ontzi piezak sakabanatuta, gasoil lata baten tapia... eta metaketa klasiangaittik zaborrez blokeautako dolina baten azpira allegau garala esango neuke nik.

Kanporakuan, masma txiki bat eta opilioi bat (Gyas titanus?) hartu dittudaz.

Elizburun

Argazkiak.org | Elizburu edo Zubitxutako planua © cc-by-sa: ades

10-X-30: Ane, Niko, Oier.

Elizburura juan gara. Oin dala hille batzu Jesus Altzibarrekin egindako moduan (Isuntzako etxian bizi zana), gaurkuan Ibarreta basarrira juan gara bere lezian planua emotera (Elizburu edo Zubitxutako lezia). Argazki batzun kopixak bebai. Gero buelta bat emon dogu Goikolau aldetik, ia kobia topatzen genduan. Haitzulua bera ez dogu topau, baiña etxera lau bat killo perretxikokin bueltau gara.

Elizburuko erretratuak

Tira, ba suertia egon zan eta lurrunak azken erretratua baiño ez zeban estropeau. Beraz, argazkixak txarrak badira ezin horri kulpia bota! ;-)

PD: ahaztu barik, Elizburukuak komentautako gauza batzu:

Leza hau “Elizburuko” nahiz “Zubitxutako” lezia izenez ezagutzen dabe, basarrixan nahiz paraje horren izenengaittik, hain zuzen be.

Basarri pareko zelaixan depresiño bat seiñalau deskue: antza danez, urtiak daroie ha bete nahixan eta alperrik, beti egitten da zulua.

Haranian bertan beste sumidero bat dagola diñue, nahiz eta eurak ez diran sekulan egon. Baiña euren esanetan horko izena ez da “Kurutzerreka” (hori mendixan bestekaldian dagola diñue). ¿Toponimixia errebisau biharko dogu?

Mortadelo II erretratatzeko kamariakin

10-VIII-7: Silvi, Oier.

Elizburuko lezara juan gara. Helburuak: hondoko sifoia ikuskatzia, eta argazkixak etaratzia. Lehelengo helburua bete dogu: aurreko aldixan baiño 50 bat zm beherago zeguan ura, eta pasua ikusten zan. Borondate haundixakin sartu gara, narrasian, eta orru ta alarauen ostian sorpresa atsegiña: pasu bajuan ostian tente ipintzeko modua dago, urez bularreraiñok hori bai; galerixiak 7 bat metro egitten dittu norabide berian, eta sifoi sakonaguan galtzen da (beheia ez da hankekin ikutzen). Parte txarra: hondakin guztiak hantxe dagoz pillauta, Bolunzulo estiluan, eta urpian enbor eta adarrak dagoz. Buzeatzeko ez oso atsegiña behintzat.

Instalaziñua egitterakuan, gure memorixa eskasari esker materixal larregi eruan dogu; 10 bat mosketoi/plaka eta 40 metro soka “pasiau” doguz koba osuan zihar alperrik. Tira, hurrengorako kontuan hartu:

15 metrotako soka bi.

6 plaka torlojodunak (spit).

6 mosketoi.

Harrittuta geratu naiz nik neuk egindako instalaziñuakin. Bigarren potzuan pasamanua spit bakarrian hasten zan, eta kabezera aereo hori ¿¿¿handik txintxilizk egin neban??? Beste spit bat ipiñi dogu, jakiña. Kokapenak alzado topografikuan dagoz.

Elizburu basarrikuekin barriro egon gara, sartu aurretik. Azkenengoz etorri giñanetik ez da ezer berezirik gertatu urakin; 83ko ufalena ezagutu izan dabe bakarrik, aurreragokuan kontautakua (harana urez bete zan eta bapatian zulua librau eta dana tragau zeban). Halako baten zaiñ egon biharko gara, barriro saiatzeko. Etxeko aittittak kontau desku be bera barruan ibillittakua zala. Itxuria, 20 bat urte zittuala aittari paittia jausi jakon barrura, eta haren billa juan zan eskillara batekin. Topografixia erakutsi detsegu eta kuriosidade haundiz begiratu dabe; hurrengo baten kopixa bat ekartzeko geratu gara, argazki batzukin ahal ba da.

Izan be, ez dakitt nik ezer ganorazkorik urtengo dan. ¡Hau da hau, beti zeozer gertatu biharra! 35 bat erretratu hartuko genduzen, Silvin estoizismuari esker. Baiña hara nun, kanpora urten eta azken erretratua egittera noiala, objetibuan kristala zihero enpañauta dagola konturatzen naizen. ¡Artaburu halakua, ez dok behiñ bez garbittu objetibua! ¿¿¿¿Noiz enpañauko zan???? Suertia badago, argazkixen erdixa enpañau aurretik egingo genduzen, eta zeozer agertuko zan; beste erdixa, ostera, iñuxentekeri horrengaittik alperrik galduko ziran seguro. ¡¡¡Enkuadre onenak gaiñera!!! Tira ba, hobe humorez hartzia.

Goikolau eta Elizburu

08-I-10: Gotzon, Ander, Oier.

Elizburura. Gotzon txaran gora juan da prospekziñuan, eta antza danez Goikolauko kobia lokalizatziaz aparte ez dau ezer ikusi. Ander eta Oier Elizburuko lezia topografiatzera sartu gara. Sarrerako potzu bixak berrinstalatu, eta meandruan behera ur estankatu gune batera allegau gara; ixa-ixa sifonauta, hondakiñez beteta eta bape haize korriente barik; exploraziño limitia hauxe zala interpretau dogu. Handik sarrerarako bueltan topografiatzen juan gara, lento eta hotza pasatzen. Datuak ondo jasota emoten dabe -ikusiko dogu garbira pasatzian-. Edozelan be uda partian bueltatzia pentsau dogu, ia ur gitxikin fondoko potzua zelan dagon ikustera eta topografixia osatzeko datu gehigarrixak jasotzera.