2015/12/30

Urberuaga




$


151229: Oier.

Urberuaga (Markina-Xemein). Inspección del agujero aparecido hace unas semanas en la obra de la carretera. Efectivamente, se trata de un agujero abierto en margas impermeables, que segùn creía la patrulla de la ertzantza que se ha parado al verme merodear, ha aparecido por derrumbamiento. No obstante, la sección regular de la galería (1,5m de ancho x 2,5m de alto), su alzado (desarrollo horizontal de unos 10 m, finalizando en roca viva) y su planta (dos tramos rectos, siendo el primero en dirección NW secante a la carretera, y a unos 3 m angulándose el segundo en dirección W hasta finalizar en una pared de roca viva) sugieren una apertura artificial, quizás en un principio retirando el material caído, y después haciendo caer el que han considerado inestable. Bloques sueltos de marga tapizan la entrada y los primeros metros, y el sustrato de roca está a la vista en el segundo tramo hasta el fondo. Considerando si esta galería podría tener que ver con el albergue que existió en este lugar (conocido como “Alafrantzesa”, por servirse las comidas en horario europeo), no parece probable dada la ausencia de restos que lo sugieran, o de pátina alguna en las paredes.

2015/12/27

Txabolondo eta Ereñoko Aresti



151227: Gotzon, Josu, Antua, Unai, Oier.

Bustittako buryxa barriro jaztia baiño gauza txarragorik? Bai: bustittako buryxa bi bidar jaztia. Horixe da gaur egin doguna Ereñon, goizez Txabolondo esploratzen, eta arratsaldez Ereñoko Aresti errebisatzen.

Txabolondoko leza hori prospektau eta justu-justu sarrerako gelara sartuta laga zeben Gotzonek eta Campik, in ilio tempore. Gaur pendiente zeguan esploraziñua egittia tokau da, Aldekoerrota eta bere inguruan egindako aurkikuntzak bultzatuta; ez genduan esperantza haundirik; baiña azkenian beherakako norabideko galerixia topau dogu, eta erresaltez erresalte, gelarik gela (altu eta estuak, espeleotemez beteta), lurra harribola haundiz beteta, estutu eta blokeatzen dan maillara allegau gara. Sakoneran 15 bat metro egin doguz asko jota, desarrolluan 15 bat (topo erdi eginda geratu da, pilak gastau jakuzelako). Bio aldetik Meta, Oxychillus, Zospeum, linifidoak, lithobius...
Argazkia: JM Apellaniz 1970


Uste genduana baiño gehixago luzatu gara; Aldekoerrotara jaitsi garanerako eguardixa zan; aldatuta genguazela, eguna pixkat luzatzeko Ereñoko Arestiko kobia errebisatzia pentsau dogu; Gotzoneri koordenadak eskatu, eta atzera bury bustixa jantzitta, txapligua modura sartu gara txarakan, berotzeko. Segiduan topau dogu. Barrua ondo errebisau dogu, jakiña; baitta haize korriente nabarmena dakan leihatilla bat topau be. Gero etorri dira Kadaberren Tabernan ogibittartekua jatia, Gotzon agertzia, eta hirugarrenez buryxa jaztia, berari zulua erakusteko eta benetan interesgarrixa dala erabakitzeko; arkeologuekin koordinauta izan biharko da, jakiña... Juan-etorrixetan eta bertan pasau doguzen orduetan, bio lagin asko jaso dittudaz: Quaestus, Lithobius, miriapoduak, Meta menardi, Meta bourneti, linifidoak, Oxychillus...

2015/12/25

Les Èstuasunes de Abosolou II et le Gouffre de Atèrrette

Part: Los 4 Mosqueteros (Antua, Gotzon, Josu, Unai)

"Le Catalogou de Lèa-Artibay" egiteko pistoletazoa ez dakigun emanda dagoen ala ez, baina jada hasi gara lezak amaitzen, ixten, eta noski, esploratzen. Oraingoan Kurtxian izan gara (Kurtxia da izena? Lekeitiarrak?) eta Abosolo II eta Aterretako Lezetan egon gara.

Buruan, nahi edo ez nahi, mendi barrenean, gure hanka azpian doazen kobazulo ezagun bi dauzkagu: Abitako Koba eta Trakamaileko Kobak. Abita hitzak estalaktita ikusgarriak nahi du esan, kolektore handiak. Baina baita ere Rio Loco-ko inmundiziak. Trakamail-ek koba estu, zikin eta bustia nahi du esan. Baina baita ere nahi du esan Ur Piloa botatzen duen surjentzia bat zeinen jatorriari buruz ideiarik ere ez daukagun. Argumentu hauek nahikoak dira Kurtxia aldean dagoen karst-a sakonki aztertzeko.

Baina goazen harira:

-Abosolo II: bukatu egin da Abitara heldu aurretik (ederra nobedadea). 17 metro putzu utzi dizkigu, ez oso zabalak baina bai garbiak (hori bai nobedadea) eta espeleotemekin. Putzuek kabezera oso "interesgarriak" dauzkate. Abosolon izerdirik atera gabe sartu eta irten nahi duenak ez ditu gauzak erraz edukiko. Hori bai, Abosolo dagoen dolina benetan polita eta ikusgarria da, eta bertako basoak argazkiak merezi ditu. Agian lezak baino gehiago.

Abosolo II-ko sarrera

-Aterretako Lezia: Kaltzetintxo bat amaitzeko planteamentuarekin joan gara eta Leotardo bat jeisten amaitu dugu. -48 metroko putzu haundi bat. Unaiek ekipazioa egin nahi izan du, eta egin du, eta falloak irten dira (sasoia da irtetzeko, ikasketa prozesu normala da eta). Potzua handitu denean, uiuiuiuiu!!!! non sartuko dot txapa? hemen rozatuko du?? soka ez da heltzen?!! Baina bueno jeitsi dugu. Ederra Leza Gabon Egun Bezpera disfrutatzeko.







Abitara, edo Abita Atzera, edo Trakamailera ez gara heldu, eta oraindik ez dago trazarik helduko garenik. Baina ondorio batzuk atera ditugu: Kurtxia aldeak (eta atzeko dolina erraldoiak) prospekzio zehatz eta sakon bat behar du. Nire ustez aurtengo proiektu bezala jarriko nuke mendialde hori zehatz prospektatu, esploratu eta katalogazioa amaitzea. Ondarrutarrak eta Lekitxarren indarrak batuz (Eibartarrak eta Gernikarrak ere ongi etorrita daude) aber behingoz Abita Aldera heltzen garen.

Eta garrantzitsuena: KOBAZULO BIAK ESPLORATU ETA GERO GARBI IRTEN DUGU.

Zeuek pentza!


2015/12/23

Txomin Peillen


Argazkia: euskalkultura


151221: Oier.

Txomin Peillenekin telefonoz, Dominika “Salaberri” eginiko elkarrizketen grabaketengatik galdetzeko. Bere esanetan sasoi hartan sarri izaten ziren elkarrekin (auzokoak ziren), eta asko hitzegin zuten arren, grabatu-grabatu asko ez: eta hartzari eta basahuntzari buruz bakarrik, ez speleori buruz (egia da: “Ehiza eta zepoka” liburuan behintzat, zeharkako lau-bost aipu baino ez daude). Gainera orain dela 32 urte grabatutako kasetak dira, hondatzen hasiak... Gauzak holan, ez dut insistitu nahi izan. Emaila hartu dit –zerbait kasualitatez aurkitzen badu ere-, eta berriketan eman ditugu 20 bat minutu: xiberotarren, Bigorrakoen, Aranzadikoen paperaz (Arkaute, Juanito San Martin... ezagutu zituen), “Amezketa” izeneko edo ezizeneko espeleologo nafarra (¿?? EA-ko militantea, Salaberrirekin askotan elkartzen zena Erronkarin), GSSE eta BL taldeak eta haien kideak... (Santagraztarren gurasoek ez zutela begi onez ikusten haien seme-alaben jarduera), speleoaren arriskuak (Axama lezia, Marcel Loubensen pisua...), biospeleologia (espezie endemikoa, Cabidochetarrei sabotaia..), Salaberrek La Vernako giltza gordetzen zebanekua... gogo onez eta umoretsu hartu nau Txominek, eta besterik ez bada ere, plazerra izan da harekin hitzegitea.

(...)

2015/12/20

Kurtxian



151220: Xabi, Josu, Unai, Antua, Oier.

Kurtziaga auzuan (Ispaster), Mario “Txantantorrek” 2013-IV-20xan erakutsittako lezak esploratzera.
 
IS-026 Txintxillarra
Lehelengo Mariok esandako Txintxillarrako lezara juan gara, eta gure IS-026 bera dala konprobau dogu. Sarrerako argazkixekin konformau gara: barruan ganau ustela bota barri zeguan, ezin da sartu. Auzuan lan pedagogikua egin biharko da...
 
IS-049 Aitzgane
Gero, mendixan gora IS-049ra juan gara. Argi dago Aitzgane izena egokixa dala (tontorretik 50 metrotara dago), baiña ezin dogu sigurtatu GEV-813 bera danik, harik eta inguru guztia prospektau arte. Izan be, tontor osua hatxerixia da, lapiaz purua, “está diciendo prospéctame” (sic). Sarreria artifizialki tapatzen dagon blokia mobidu dogu (400 bat kg) eta potzu zabala geratu da bistan, 15 bat metro garbi, hondua bloke dezimetrikoz beteta, eta haize barik. Unaiek topo eta krokisa egin dau. Sarrerako argazki hobiak eta bideua hartu dogu. Koko batzuk jasota: Meta, Linyphiidae, Oxychillus. Blokia atzera ipiñi dogu, siglo batzutarako.
 
IS-049 Aitzgane
Bertan genguazela, auzoko gizon pare batekin topau gara, ehiza txakurrak pasiatzen. Euretako batek (Arnaitz Gorostola “Guenengu”) aittatu deskuanez, Ispasterko Ehiza Elkarteko jentia, oin dala urte batzu, inguruko leza asko markau zittuan, seguridade kontuengaittik; artxibo hori gordeta izango dabe seguraski, eta elkarteko Joseba Hidalgokin berba egittia gomendau desku (Lekitton aguazilla da).

Gero, Arnaitzek leza batzun barri emon desku, eta Josu eta Antua izendatu doguz harekin juanda erakusteko, Unai, Xabi eta ni Aitzganeko biharrak amaitzen giharduela. Bueltau diranian (zelan ez) Arnaitzenetaz gain beste leza barri bat topau dabela esan deskue.

Hain zuzen be, horra juan gara hurrengo: IS-027 Abosolo I eta IS-048 Abosolo II artian dagonez, izendapenakin ez dogu zalantzarik izan: Abosolo III. Mendi bizkarrian kokatutako antxiñako galeria desplomau bat da, blokez estalitta eta rekorrido txikixakin; baiña galeria karstiko egittura osua daka, eta kokapenangaittik batez be (Trakamall gaiñian!) oso interesgarrixa. Sarrerako argazkixak hartuta.
 
IS-048 Abosolo II
Gero, IS-048 Abosolo II. Haize korrientia zetorren behetik gora... eta han geratu dira Antua eta Zeberiotarrak, oso esploraziño interesgarrixan aurrian; Xabierri eta bixori bono-kueba amaittu jaku, eta etxera jaitsi bihar izan gara rekargatzera...

Geratu dirazenak, kontauko dabe zetan ibilli dirazen!

Kastillo Errekako Zulue (infernala)


Antua, Gotzon, Idoia, Martín

A veces, los que se dedican a la espeleología deben asumir un papel ingrato, deben ser capaces de transmitir malas noticias. Después de la jornada de desobstrucción embarrada de ayer y de lo que vimos en la punta, sintiéndolo  mucho, no nos queda más remedio que decíroslo: la cueva continua.

Kastillo Errekako Zulue ADESeko katazulo txarrenen artean ospea hartu du azkenengo asteetan. Horregatik, esploratzaileek kanpoan hasi ziren berotzen...




Bazekiten gero momentu labur batzuetan baino ez zirela altxatuko, bazekiten tente egoteko grina sentituko zutela (baina haizea gogortzen haien adorea, edo ergelkeria, gogortzen zuen).






Eta horrela jarraitu zuten amaiera topatu arte. Katazulotik, katazulora, katazulorantz, katuzolo, katzulo!





Es verdad que hay un pequeño oasis entre gatera y gatera. Un lugar que incluso parece amplio, con escaladas pendientes.



Después del sifón nauseabundo, un loma de barro movedizo introduce la gatera final. Esta es la única foto que existe de esa última zona. Se trata de la parte ancha del comienzo. Luego todo empeora.



En punta sólo pueden trabajar dos o tres (hemos encontrado un meandro repugnante al final, una fisura miserable donde uno, no dos, puede ponerse de pie e intercambiar puestos de desobstrucció). En fin, que Idoia y Gotzon evidentemente no quisieron esperarnos dentro y se arrastraron al exterior un poco antes:



Antua y Martin quisieron quedarse a desobstruir y luego no tuvieron tiempo para limpiarse. Y nadie quiso recogerles...



Conclusión:



El sumidero con el que se relaciona esta surgencia no tiene aire, o eso dicen los que lo conocen. Por lo tanto, el huracán que congela la gatera procedería de un punto aún más lejano (por topo, estaremos a punto de alcanzar el sumidero). Además, un viento así suele atribuirse a dos realidades, una boca a calle o un gran volumen. En la punta ya hay cantos rodados, un barro más arenoso, como de corriente de agua. Después de un futuro metro de excavación, se ve que la gatera continua 6 metros más y gira a la izquierda.