071229: Bikain, X jauna, Petrus eta Oier.
Ereñoko frontoi eta harrobixan, bertikalak eta frakzionamentuak praktikatzen.
Trakamailleko ubegittik barrura sartu gara, Ispasterko errekiari jarraitzera. Oin dala urte bittik pendiente genkan biharra zan, 150 bat metrora dagon gela lihorretik aurrera entzutzen dan errekara pasatzeko desobstrukziñua egittera. Hortan pasau dogu ordu eta erdi, eta danok bustitta genguazela kontuan hartuta, eta lokatz-harri asko kargatu eta etara doguzela, ba nahikua gogorra izan da. Baiña merezi izan dau; Gotzonek topautako sifoia pasau dogu lehelengo (Oier eta Bikaiñek, murgillian), eta jarraitzen dabela ikusi dogu. Materixala pasatzeko, dana dala, beste bidia zabaltzen jarraittu biharko dogu.
Urgitxiko zulora, “Idoian galerixen” azkenengo partia topografiatzera. Bide batez, “kolifloren gelan” argazkixak etaratzera. Dana ondo egin dogu, eta gurekin sartu diran barri bixak oso ondo ibiltziaz gain, laguntzen ibilli dira. 6 ordu ta erdi inguru egin dogu, gitxi ez eta asko bez; aste biko atsedenaldixan ostian martxia barriro hasteko egokixa.
15.00, Oier. Ispasterko Solarte auzuan prospekziñua.
Auzotarren azalpenei jarraittuta (Etxetxuko Mario), Esmeritua eta Otaegi basarrixen onduan ei dagozen leze bana lokalizatzera noia.
Esmeritua basarri onduan, marga eta kareharrixan arteko kontaktua dago. Aldapan behera, zelai azpixan (marga) ura doia eta 3-4 lekutan lurra azpittik janda eta desplomauta dago (ura entzutzen da). Zelai barrenian, poto bat dago eta bere honduan azken desplome bat dago, haundiña. Zelai guztiko ura hartzen daben hobi edo sumiderua dirudi; gaur 3-
Otaegi basarri inguruan be ibilli naiz, baiña ez dot ezer topau, ezta iñor be galdetzeko.
Bide batez, Iñubijatik pasau naiz sarrerako sokia kendu eta bigarrena pizkat igotzeko, uretan ez deixan egon.
Kronika txiki hau blogian jarriko dot irudiz osatuta; ez dakitt X jaunak aste bi itxain ahal izango daben handik buelta bat egin barik...
15 lagun juntau gara: arkeologua, artisaua, fosilzalia, submarinistia... talde espeleorenazentista honekin Elizburuko hobixen sistematik pasio politta egin dogu: Lamiñen Zulotik sartu, eta sektore aktibuan zihar ur-jauziraiñok allegau gara; batzu aurreratxuago bebai. Gero atzera errekan behera, goiko galerixa fosillen desplome batetik “goiko pisora” igo dogu, eta bertako berreraiketa-formakuntza ikusgarrixen artian, Armiñako ahotik urten arte segidu dogu. Askori geratu jako gogua, begiratu barik geratu diran bidegurutze misteriotsuetan gora segitzeko. Badakixe gure atiak zabalik dakezela, eta gure materixala danon eskura dagola. Lurpeko mundu ezezaguna deskubritzeko abentura honetan, gaur plazer bat izan da zuen gidarixak izatia.
071110: X jauna, Oier.
Baiñu epela hartu, 4 erropa geruza jantzi eta salda bero katillua eran eta gero, hamen dator gaurko kronikia. Printzipioz jente talde haundixa etortzekuak bagiñan be, Iñubijako galerixa inundauak topografiatzian plana ezagutziakin batera taldekide askok “membrillitis aguda” atake bat izan dabe azken momentuan, eta lagun bi juan gara bakarrik.
Amildegiko Katazulorarte erropa normalaz, eta han jantzi neoprenua eta... al agua patos! Hasieran orru pare bat bota, baiña azken teknologixako klimatizadore organikuekin, hotza igarri bez. Gure hombre-ranak pasa dan astian allegatutako puntora juan gara bixok, errekan behera, eta marmita/sifoi sakon baten ostian ez dogu jarraibiderik topau, lokatz aldapa goiko katazulo bittan. Dardara baten, korrikan errekan gora juan gara hango sifoiraiñok topografiatzeko. Nuestro gozo en dos pozos sifonados. Hala eta guzti be, pare bat lekutan eskaladak egin bihar dira eta izan leike handik sifoiak gaiñetik pasau ahal izatia.
Egun miserable honi amaieria emoteko, sarrerako potzuan gora X jaunak sokia 10 bat metrotara jaso dau (nahi barik, nahiko neuke pentsau) eta nahikua atzetik zoianez Oier beheian zain egon bihar izan da X bere faltiakin konturatu eta bere billa bueltau arte. Hipotermia zorixan, 8.30etan urten da azkenian. Dar-dar-dar.
Ekipo bi egin doguz. X jauna eta Gerardo “Goierriko Trenbideko Tunelian” geratu dira, afluente baten topografixia egitten (Kristalezko Errekia). Campi, Igor eta Oier Amildegiko Katazulora jarraittu dogu, jaitsiera bat instalatzeko. Beheian ezer topatzeko esperantza haundirik ez genkanez, instalakuntza probisional batekin jaitsi gara baiña... ¡sorpresa! Gure ustez afluentia zana, Urgitxiko erreka printzipala izan da: 2x15 metrotako galerixa nasai bat, inundauta. Errekan gora eta errekan behera 200 bat metro egin doguz bide nagusittik, estuasun barik. Hortik aurrera, bidia konplikatzen zalako hurrengo egunerako laga dogu. Gaiñera, horma altuetan gora eskaladaz esploratzeko moduko hainbeste leku geratu dira begiratzeko.
Vivac puntu bat geratu da Merianda Lekuan.
Otoixon, Ispaster aldeko Soldau-Atxa partian prospekziñuan. Leza bi lokalizauta:
071020: Igor, X jauna, Oier.
Iñubijan esploraziñuan. Merianda Lekutik jarraittu egin dogu topografiatzen. Goiko piso bat geratu da begiratu barik (biharbada galeria nagusixa, mendebal-ekialderutz) eta arrakala bati jarraittuta iparrerutz egin dogu. Amildegiko Katazuluan geratu gara, potzu batera jaitsi ezinda soka barik, baiña beheian 20 bat metrora erreka bat ikusten zan, Urgitxiko afluentia (ez galeria nagusixa). Biharbada Merianda Leku azpixan dagon Kilometroko Sifoia handik gaindittu ahal izango dogu?
Bide nagusi bati jarraittu nahixan gabiz, baiña eskuma-ezker-gora-behera eten barik geratzen jakuz galeria sekundarixuak (edo printzipalak) begiratu barik... hamen luzarorako dakagu entretenimendua.
Gaur espeleometrixia 1050 metrotan geratu da.
Toponimo barrixak jartzen dihardogu:
- Faunuan Laberintue.
- Aramuen Gelie.
- 7a+ Pasue.
- Lokatzan Gelie.
- Goierriko Trenbideko Tunela.
- Sigi-sagie.
- Spaghettixen Gelie.
- Gela zurixe.
- Kilometroko Sifoie.
- Merianda Lekue.
- Saguzarren kanposantue.
- Zisternie.
- Amildegiko Katazulue.
Ez dakitt bateron bat ahaztu ete doten. Besterik, X jauna?
071013: Petrus, X jauna, Oier.
9 orduko ekittaldi bakarrian, Iñubija I-en espeleometrixia bikoiztu egin da.
Harañegun Oskar eta Igorrek egindako azken puntutik jarraittuta, eurak esandako gela itzelera heldu gara, 60 bat metro zabalekua. Haxe topografiatu eta gero, jarraibide billa hasi gara eta “lokatzan gela” haundixan goiko partian kontrako norabidian zoian kondukto bat topau dogu. Hari jarraittuta,
Poz haundittan ibilli gara, hasieran koba txatxar bat baiño ez zanak sorpresia emon eta haitzulo haundi bihurtzen dihardualako. Puntu horretan X jaunak urten egin dau eta Petrus eta Oier pizkat gehixago geratu gara. Topografiatu barik, pare bat lekutan sartu dogu surra eta “merianda-lekutik” bide posible bi agertu dira: behera jarraittuta, sakonerutz doiazen tunel bi; eta alboko gela haundi baten sartuta (“zisternia”) bide posiblietatik meandro estutxuago bat (2x3) aurrera jarraitzen dau duda barik. Hortik atzera egin dogu, eta poliki poliki kanpora. Laberintuan galdu gara –nik beheia jo dot une horretan- eta beheko sifoietara jaitsi bihar izan dogu bide seguro bat topau nahixan. Lehertuta urten dot, baiña pozik; eta gabian, izarren azpixan etxera.
Espeleo-suhiltzailliak, ba dakazue zeregiña astebarrurako. Ia zer topatzen dozuen!
071011: Igor, Oskar.
Espeleologia furtibuaz harutzago, kolaboraziño bat bihurtu da hau eta egixa esanda ondo etortzen da talde bi ibiltzia Iñubijan, batez be gaur konturatu garan moduan uste genduana baiño haitzulo haundixaguan gabizenian.
Aurreko zapatuan egindako planuak eskutan, Oskar eta Igorrek pasamano inguruan goiko galerixetatik abiatu dira (ni galduta ibilli nintzan zonia). Topografia puntuak ordenadorian sartuta, Petrus, X jauna eta hirurok ibilli giñan pasabidien norabide bardiñian ibilli dira, baiña “goiko pisotik”. Gaiñera azken metruetan, tunel haundi batera heldu ei dira. “Istripu” baten ondorixoz telemetrua izorratu da (80.000 pela!!!) eta neurtu barik geratu da. Dana dala, laberintuan alderdi asko geratu dira begiratu barik, guk pasa dan zapatuan geratu giñan laku haundixa barne. Albriziak, hamen luzarorako lana dakagu!
071006: Petrus, X jauna, Oier.
Iñubija I-en barriro, exploraziñuakin jarraittu dogu 7 orduko ekittaldixan. Oskar eta Igorrek lagatako azken topografia puntura helduta, aurrera segidu dogu. Momentu batetik aurrera, eta pasabide eta galerixa barrixak topau ahala, espediziñoko 3 kidiak alkarrengandik galduta egon gara eta haitzuluan forma laberintikuangaittik ez genkixan nun genguazen be. Eskerrak planuak egitten egon garanari. Diaklasa suzesibo paraleluak forma berezixa emoten detse zuluari. Petrus eta X jaunan iritziz koba motza da, baiña neri oso politta eta entretenigarrixa begittandu jata. Errekan behera barriro, sifoi faltsu pare bat pasau doguz –inundautako galerixak, izatez- eta urten egin dogu, amaierara heldu barik. Onezkero, 400 bat metroko espeleometrixia hartu dau Iñubija I-ek (GEV kataloguan 120 metruak hirukoiztu dira eta ondiok ez dogu amaittu).
Haitzulora sartzeko genguazela, Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza egunkarittik kazetari bi ibilli dira gurekin. Barrura sartu ez dira egin, baiña behintzat herensugian hats umela arpegixan hartu eta bere abotsan orrua urriñetik entzutzeko balixo izan detse. Eskerrikasko zuen interesangaittik.
071004: Oskar, Igor.
Eguenian, gure suhiltzaile oziosuak Iñubija I lezara sartu dira X jauna eta Oierri itxain barik. Aluak! Aurreko zapatuan jaitsi barik geratu zan ranpan pasamano bat ipiñi eta galerixa barrixak topau ei dittuez. Topografiatzu dittuez gitxienez: 100 bat metro gehixago, 7 orduko ekittaldixan. Hala eta guzti be, galerixak geratu dira begiratu barik. Pastel guztia ez deskue jan orraittiokan!
070929: Igor, X jauna, Oier
Helburua: Iñubija I lezia errebisatzia, topografiatzia eta argazkixak etaratzia.
Expediziñoko kide bat (P jauna) lotan geratu danez, argazki kontua baztartu bihar izan dogu. Bestetik, Igorrek bertikalak egitten ikasi dittu eta oindik aurrera lezetara etorri ahal izango da.
Sartu eta 10 metrora dagon eskaloia ezebe barik pasatu eta gero, lehelengo rampia jaisteko materixal zaharra (ultze bat) aprobetxatu dogu. Beheko repisatik errekaraiño dagon potzu bertikala, 3 parabolt (1 desbiaziñorako) instalau doguz. Beheko errekan bidegurutzian, 3 bide posibliak egin doguz:
070922: X jauna, Oier.
Helburua: Osiñeta/Etxetxuko lezia bisittatu eta bertikalak praktikatzia.
Zulo espektakularra. Itxura basatikua da, baiña hain gatxa bez sartzeko. Era berian, arrisku mailla egokixa daka ikasliendako: potzu sakonak, kakalarri pizkat emoteko morokuak, baiña teknikoki errezak. Horregaittik, pentsatu dogu bertan “espeleologia eskola” moroko bat prestau leikiala, material inoxidable iraunkorrakin preparauta. Izan be, berton erreskate praktikak egitten dira be eta paso batzutan 6 edo 7 spit desberdin dagoz sartuta nahikua modu txapuzeruan; ondo prestau ezkero, ez da gehixago apurtu biharko.
Honduan, Urgitxiko errekia eta sifoi turbixuak. Dzanga sartzeko gogua emoten zeban, ia enpalmia agertzen dan. Lokatz eta sedimento asko harri gaiñetan, X jaunak diño ur nibela asko igotzen dalako (bildurgarrixa izango da halakuetan!).
Hurrenguan ia Igor eta Txomorrokin etortzen naizen, behin praktikau eta gero. Bide sekundarixuak ezagutzeko eta gatera bat exploratzeko geratu jataz.
Etxetxu zalakuan, eta juateruzkuan gizon batekin berbetan esan desku paraje horrek “Osiñeta” dakala izena, eta antxiñan galautsa botata ikusi zebela Urgitxittik urtetzen zala. Galauts tonelada bat botako zeben orraittiok, errekaraiñok allegatzeko!
070916: Gerardo, X jauna eta Oier.
Helburua: atzo Campi eta X jaunak Burrutxuganen topautako lezara sartu, ikuskatu eta katalogatzia.
Aproximaziño neketsu baten ostian, sarrerara heldu gara. Mendixan gangar-gangarrian dago, Urdaibai nahiz Lea parterako talaixa ederrian. Kuriosua, gangarrian zihar dagozen munarri haundixak. Sarrera ikusgarrixa, 25 bat metro altu eta 15 zabal; sokan behera, 50 metroko ranpa labanetik jaitsi eta harriz betetako hondo baten ostian, eskumara doian beste ranpa txikixago batetik behera goiaz. Han, lokatzezko tapoi bat dago, eta amaitzen da.
Baso erdi-erdittik goiaz bueltan, basurdendako be txarra izango litzaken tokittik, ia haitzulo ezezagunen batekin topatzen garan. Ez dogu ezer topau, baiña kaloriak erre eta muskuluak sendotu, hori bai!
Aurreko eguneko errejistruari (070825) zuzenketa bat: konturatu garanez, aurreko egunian Igor eta Oierrek Abittara eruandako planua desfasatuta zeguan. Gero, Gernikako lokalian, hobeto begiratuta plano osatua dago. Bakotxari beria, jangoikuan legia. Ezin planuari bota, beraz, gu galtzian errua!
Gaurko helburua: Larrotegiko zuluak kokatu, ikuskatu, erretratatu eta katalogatzia.
Pasio batian, ederto katalogatu doguz Larrotegiko 5 zulo (IS-019tik IS-023ra) eta denpora sobran geratu jaku Armintxe mendixan beste bat kokatzeko (IS-024). 6 zuluetatik, 4 exploratutzat jo geinkez baiña beste bixak pixkat gehixago begiratzeko pendiente geratzen dira.
GEV-eko katalogua eta Lekeitioko Udal Planuak (LUP) erabilli doguz gida modura. GEV-ekuak inprezisiño dexente dakaz, eta LUP-ekua ostera konpletu eta zihetzagua danez, haren izendapenak lehenetsi doguz (Larrotegi I-V eta Armintxe I) izendatzerako orduan.
Bestalde, Armintxe mendixa ikuskatzeko pendiente geratzen da, LUP-etan agertzen diran erreferentzia guztiak lokalizatzeko, obretan desagertu ez diranak behintzat. Eta Larrotegi gaiñian dagon basotxua (amabirjiñan atzian) bebai.
Neurrixak hartu eta croquisak marrazten genguazela, katakume zuri bi izan doguz gurekin jolasian. Gehixena, GPS-ko ugala gustau jake. Ederto egon gara han laurok, arrastiko eguzki leunan pian.
070908: Gotzon, Oier. Helburua: Urgitxi-Ezunetako sistemako urteerabidiak topatzia, superfizietik.
Ezuneta basarri inguruan gabiz.
Goizeko helburua: Lekittoko bariantian inguruan dagozen haitzuluak lokalizatzia, Larrotegi auzuan. Tana, Amagoia, Igor eta ni. Batzu lokalizatuta:
GPS, argazki kamara, argixa eta arkatzakin etortzeko pendiente.
Arratsaldeko helburua: Abittako zulua ezagutzia, planua erabillitta. Igor eta ni.
Ez dogu lokalizatzen lehelengo 20 metruan eskumara doian bide sekundarixua. “Alzado” plano bat botatzen dogu faltan, alturan egongo dala suposatzen dogu. Atzeko sala biribillan kolumnia ikusten dogu, oiñ arte ezagutzen ez nebana. Lehelengo 100 metruetako bide paraleluetatik gabiz pizkat, 1º caos de bloquesa, pasillo zabalak. 200 metruan, ezkerreko bide estuan goiaz. Luzez ez gabiz seguro ia ondo gabizen, eze, planuan akzidente batzu ez dira agertzen. Planuak perfektuak ez dirala deskubritzen dogu. Azkenian nere amesgaiztuetako gaterara estu eta luzera heldu eta ondo pasatzen dot (ni pozik). Kurtsilloko mugara heltzen gara, gerrixan asko estutzen dan pasillora, eta Igor pasatzen da baiña ni ez. Pasauko nintzake, baiña nahixago dot lagun bat aurretik eta beste bat atzetik izatia, jausi eta enkajatuta geratzeko bildurrez. Atzera goiaz eta galerixa nagusixan 200 metroko puntura goiaz atzera. Aurrera egitten dogu bide nagusixan, eta coladaz estalittako caos de bloques batera heltzen gara. Ez dogu aurrerabiderik topatzen, caosian gora rekostrukziñoko gela polit batera heltzen gara, baiña urtenbiderik ez. Era berian, beheko piso bat erdi-ikusten dogu baiña galduta ibilli eta gero, neri “corte ingles – saturaziño” sindromia sartu eta kanpora juatia erabagitzen dogu. Hurrenguan puntu honetara etorriko gara zuzenian, pizkaka haitzulo eder hau ezagutzen jarraitzeko.
Helburua: Idoian galerixak topografiatzen segitzia, betetik; bestetik, azkenaurreko sifoi aurretik ezkerrera doian meandro estua exploratu eta topografiatzia.
Azkenian, meandro hori exploratzen pasau dogu denpora guztia. Uste genduana baiño luziagua izan da, eta azkenian ganbara batera heldu gara, sustraixak eta kanpoko arrasto ugarikin (hazurrak, platerak) eta sustraixekin. Korriente apur bat somatzen zan, baiña Oier behintzat bere indarren mugan egon da eta atzera egittia erabagi dogu. Exploraziñuakin jarraittu biharra dago, eta pentsatu dogu kanpotik ibillaldi bat egin bihar dala, putz-zuluak topatzeko.
Helburua: laberintua topografiatzia.
8 bat ordu egon gara barruan, 6 bat aktibidadian eta 2 geldi. Laberintuan gorengo partian, superfizietik 9 metrora dagon azken lekuan, “bote de humo” baten arrastuak bildu doguz. Haize korriente haundixa, gatera txiki baten galtzen dana, eta neguan beste aproba bat egitteko geratzen dogu, haizia kanpora doianian. Dana ondo, inzidentzia barik, eta nekia tamañuan. Igorren bigarrengo kobia izateko, oso ondo ibilli da.
Soka bat eruaten dogu, baiña Gotzonek begiratutakuan konturatzen da jaitsiera desplomatua dakala, eta ezin da jaitsi ekarri dogun sokiakin. Expediziño bat egittia pentsatzen dogu, talde baten egitteko:
- Gaurko hau.
- Falta diran eskaladak.
- Bloke kaosan jarraipenerako desobstrukziñuak.
(Ane, Oier, Gotzon eta bere loibian kuadrillia): Ilarduia/Eginoko Lezia (Araba).
Xelebria zulotxua, dibertigarrixa eta erreza. Aproximaziño demoledorian hiru expedizionario geratu jakuz flakiak ko biharrian, baiña azkenian heldu gara. Ane hobixan geratu da eta buelta. Zulua politta dan arren (hormen alturiak inpresionau nau gehixen), jente asko-asko dabil eta 7 nobatuen arduriakin ezin izan dot guztiz-guztiz gozatu. Hala eta guzti be, oso ondo pasau dot. Hurrengo baten, opor sasoittik aparte eta lagun gitxiagokin bueltatzeko pendiente.