Paltzuaraneko errekan

Argazkiak.org X jauna © cc-by-sa: ades

09-III-29: Idoia, Urtza, Oier.

Paltzuaraneko lezan. Gotzonek “teledirigiduta”, lehelengo hiru potzuak jaisteko instalaziñua ipiñi dau Oierrek, Urtzari lehelengo pausuak erakutsitta (hurrengua berak egingo dau) eta Idoia McGyverren zuzenketa baliotsuekin. Lehelengo jaitsiera honek berez merezi badau be, gaurkuan uran maillia asko jaitsitta zeguan eta erreka nagusixan hodi ikusgarrixa ezagutu ahal izan dogu larregi busti barik. Hiru bat ordu egin dogu lezian azpira allegatzeko, oin dala aste biko maillara; ustekabiekin eta itxaronaldixekin hotzittuta, ozta-oztan egon gara atzera kanpora urtetzeko. Seseñia, ardi gaztaia eta ogixak indartu gaittu halan be, eta errekia pizkat begiratzia pentsau dogu; orduan berotu gara, Urtza batez be –ha zelakuak egin dittuan “katuak” hankarik ez bustitzeko-.

Topografixia eskutan, Mendebalera egin dogu lehelengo, errekan gora, Hegoalderutz hainbeste afluente geratzen zirala. Bolumen haundixak, bloke erraldoiak, lokatz formaziñuak –eta ipurdikuak-... nere partetik, bereziki politta irudittu jata Bertolt Brechten formako zentinelia, errekako potzu sakonena zaintzen. Azkenian, Gerardon kaosa identifikau dogu eta goixetan galtzen dan tximinixiori. Handik bueltan, hasierako puntora itzuli eta errekan behera hasi dogu. Iparmendebaletik sartzen dan urjauzixan, Idoiak eta nik planto egin dogu lokatz artian ez ibilli guran, eta Urtzak saiakera batzu egin dittu, urjauzixan gora eta hodi nagusixan behera. Gero jakin dogu handitxik dala (urjauzixan azpittik) exploratzeko falta dan hodixa.

Urtendakuan, bedratzi ordu ibilli garala konturatu gara, ez genduan hainbeste uste. Ondo ibilli garan seiñalia.

2009/03/29

Oier arduratu de bere bersiño partikular- teknikoa emoteaz. Oin beste bat doa, laburregoa klaro.

Sinestesine ein leike zelan zulo txiki batek halango tamainu handiko leze ta koba eskutau leikezan. Hori izin de gaurko egune ta gero gehien txokau doztena, batez be kobean alture eta tamainuek. 40m ko bajadea ta gero lezea kruze batera heltzean dala esan leike, ezkerretik korriente handidun erreka bat ta bestetik argazkietan atarateko pendiente gelditu den estalamita zuri eta kaskada ikusgarri bet. Sano politek.

Ta beste aldea, pertsonala dana, hau de: HOTZA!!!! Ez dakit iñoz koba edo leza baten halango hotzik pasau doten, sarreratik hasite ie amaierararte lepoan pegaute eroan dogu korrientea. Eskerrak inguruen karburerue itxiteko prest dauzen solidarioak dekoguzen taldean!! Ta holan ba, moko dariola parau te segiduen busti ein behar!joder, hau hotza!, baia eskerrak ure nahiko baju egoala ta bustitea umeldutea bakarrik izin den.

PROSPEKTATZEN

Gaur prospektatzera joan gara. Arkitu dugu bi zulo. Basobarri eta Irukobal. Orain falta da berriz joatea exploratzera.

HACIENDO HISTORIA EN LAS LAMIÑAS

Esta historia la vamos a escribir en castellano en un intento de hacerla llegar al mayor número de personas posible. Merece la pena. En breves palabras, las historia consiste en que en el día de ayer utilizamos por primera vez el sistema "DistoX" para topografiar. ¿Y qué es eso de "DistoX". Ni más ni menos que una auténtica revolución en el asunto de la topografía para espeleólogos. Sabemos que hay ciertos sistemas que se aproximan a la idea del DistoX, pero esto está bastante más evolucionado. Básicamente consiste en un metro laser "LeicaA3" al que se le "tunea" acoplándole un dispositivo electrónico capaz de mostrar en la pantalla del metro, además de la distancia, tanto la dirección como la inclinación. El dispositivo electrónico se inserta en el interior de la carcasa del metro, por lo que en un solo aparato se dispone de metro, brújula y clinómetro, con precisión laser y medidas dadas en milésimas (tanto las distancias como los grados). Además, todas las medidas las va conservando en la memoria interna (hasta 4000) sin que le afecte un apagado del aparato y posteriormente (incluso en el interior de la cueva y al mismo tiempo que se va topografiando) es posible volcarlas -mediante conexión "Bluetooht"- tanto a una PDA como a un PC, con lo que se evita el trabajo de tener que teclear los resultados y además se eliminan los frecuentes errores de la escritura en papel de las medidas. Después, cada cual puede manejar los datos en el programa de topografía que más le convenga. En definitiva, no exageramos al afirmar que estamos ante una auténtica revolución en el tema de la topografía de cavidades. Si sirve de muestra, en el día de ayer levantamos la poligonal principal de la cueva de las Lamiñas en un tiempo de 90 minutos. Fueron 1454 metros en 125 estaciones topográficas. En el exterior no tardamos en ver la poligonal trazada en "Visual Topo" ni 15 minutos. Todo ello, con una precisión inusual.

Dicho lo anterior, no cabe más que expresar nuestro agradecimiento a todas esas personas que de manera prácticamente altruista ponen a disposición de nosotros, los espeleólogos de "a pie", este tipo de herramientas que facilitan tanto nuestra labor. En este caso particular estaremos siempre en deuda con Beat Heeb, espeleólogo suizo que ha desarrollado todo el trabajo. El enlace para obtener información precisa sobre el INVENTO, es el siguiente http://paperless.bheeb.ch/. Si de verdad os interesa la topografía de cuevas, acercaros a este sistema porque no os va a defraudar.

AH! Ahaztu egin zaigu. Ahin arin bukatu genuenez topografiarekin, denbora pasatzen, argazki batzuk ateratzen Lamiñako koba ederrean egon giñen.

Osiñetan, instalakuntza ariketak

Argazkiak.org | Al-txorraren mapia © cc-by-sa: txikillana

09-III-14: Urtza, Idoia, Oier.

Osiñetako lezan, instalakuntza praktiketan ibilli gara. Sifoietara heldu gara, eta gero bueltan azkenaurreko potzua jaistia pentsau dogu; soka faltiangaittik ez gara hondoraiñok heldu. Galdera batzu geratu jakuz:
* 30ko potzuan erdixan, errekan gorako direkziñuan ikusten dan meandro morokua ¿begiratuta dago?
* Rampa hasieran ikusten dan zulo korrientedun estua –baiña sartzeko modukua- ¿begiratuta dago? (susmatzen dot hori dala bigarren sarrerara doiana).
* Pasamanuan potzu paralelua ¿ondo begiratuta dago?
Guztira 6 bat ordu pasau doguz, ondo eta pozik.

Sartu aurretik, GAES-eko Richard, Jesus eta Antoine etorri jakuz, Ullarako bidian. Markiñako sifoiak lokalizatzeko elkarlanian aritzia adostu dogu. Ondo etorriko da, inguru ha be katalogatzen hasteko.

Gaurko salidan, errekorrak hautsi doguz: taldian %66,666xa emakumez osatuta egoneran, politikoki oso oso zuzenak garala argi ikusten da.

Arbiatxeko kobako arrastuak

Argazkiak.org | Arbiatx © cc-by-sa: txikillana

09-III-12: Oier.

Lekeitioko Udal Artxibuan. Gaur, 001432/03 pg.000 dokumentua transkribatzen jarraittu dot, itturri kaptaziñuen gaiñeko idazkixak, Trakamallen gaiñeko dato decisivorik ez baiña gauza kuriosuak bai, adibidez: “He estado en la cueba o gruta de Arbiach, por la que al parecer corre bastante cantidad de agua, pero a una profundidad tan grande, como que desde el parage donde corre la agua, asta la entrada de la gruta, ai sobre ochenta pies de altura: ai tambien recelos de que en tiempo de grandes maretas llegan estas al mismo parage; pero aunque no lo hubiere, y aunque la agua no estubiere a una profundidad tan grande, seria preciso para sacarla della, al punto desde el qual se pudiese conducir a la Villa, hazer una Galeria, como las que se acostumbran en la Minas asta encontrar con la agua: obra a mi ber de inmenso coste, por ser aquel parage todo peñascoso, o por mejor decir una piedra caliza”.

Bestalde, laster egingo dirazen obrak dirala-ta, estolderixian gaiñeko informaziñua biltzen hasi biharko gara: 001433/04 dokumentua eskatu dot (Exp. para la realizacion del proyecto de conduccion de aguas desde Trakamail hasta la villa y construccion del alcantarillado). Interesgarrixa, baiña uren ekarrerian gaiñekua da batez be; lehelengo begibistazuan ez dau emoten estolderixian gaiñeko informaziño larregi dakanik. Biharbada hurrengo transkribapena izan leike.

Obren asuntuan informatuta egoteko, Josu Etxebarrieta arkitektua da kontaktua (martitzen-eguenetan egoten dana, 10.00etatik aurrera). Ateatik Pascual Abaroara egingo diraz obrak, XIX gizaldiko alkantarillak barriztatzeko (galeria haundixak dirala aittatu dau, 4 metroko sakonerakuak puntu batzutan). Espainiako Gobernuak emondako subentziñuan arabera danez (enplegua sustatzeko plana) proiektua eta obren adjudikaziñua Apiril-Maiatz aldian mahai gaiñian egotia aurreikusten da. Horixe izango ei da momentu egokixa berakin egoteko eta eskari formal bat idatziz sartzeko. Obrak ikusi eta infraestruktura zaharren irudixak hartzeko baimena eskatu nahi dot, egitura zaharrak dokumentatze aldera.

Basajauna adarra jotzen

09-III-7: Gotzon, Oier.

Paltzuaran eta Airon.. Hasieran, egualdi eskasa zala ta, oin dala 16 urte bisittau bako Paltzuaranera juan gara, buelta bat emon eta argazkixak etaratzeko asmotan. Baiña hau ez da alperrik Lezateko afluentia; batek daki handik honako bost kilometrotan zabaltzen ei dirazen tuneletatik –momentuz ezezagunak guretako- etorrittako Errantian eragiñez, edo bertan dokumentauta dagon Basajaunan adarjotziakin (bere 300 urtetako aktibidade-aldixan dagola gogoratu), kontua da ondo kostau jakula lezian sarreria topatzia. Goroldixoz estalittako lapiazian gora eta behera, ordu erdi inguru pasau dogu sarreria blokez estalitta zeguala konturatu arte; modu harrigarrixan, laja bi jausi jakoz gaiñera eta zuluan sarrerian formia aldatu.

Estuasunak pasauta (lehen bat zeguan lekuan, oiñ bi dagoz), potzo ikusgarrixak etorri dira. Betiko moduan, oso ederrak begittandu jataz (tximinixa zikiñena be ederra begittanduko lejatakela uste dot), bereziki azkenan karena formia. Betiko moduan, hara lehelengotz sartu ziran kontakizunekin exploradoria sentidu naiz (eta bide batez, begiratu barik dagon leihatilla bat identifikau dogu). Betiko moduan, argazkixetan ezin izan dogu ondo isladatu haren berezittasuna eta kontakizunak be ideia lausua baiño ezin dau emon; horretara, lekua ezagutzen dogunon barruan bakarrik geratzen da haren irudi eta sentsaziño errepikaueziñezkuak.

Potzuen honduan, sorpresa: tunel nagusirako bidia urez beteta dago, sakonera haundixakin. Hortik Paltzuaraneko sektorerik espektakularrenera pasatzen da, Gotzonek kontau dabenez; ba dakagu hurrenguan bueltatzeko atxekixa.

Uste baiño lehenago urtenda, inguruetako hobi eta itturrixetan muzturrak sartzen entretenidu gara eta, azkenian, Airoko Hobixan sartzia pentsau dogu. Aurreko exploraziñuak bloke anabasan geratu ziran, haizia nundik zetorren asmau ezinda. Sartzeko moduko zuluak topau badoguz be, gaur zetorren ur pilluakin oso desoerosua egingo zala eta ikusketia egualdi hobia egitten dabenerako lagatzia pentsau dogu.

Hurrengorako, ba dakagu ba egunpasa politta inguru eder honetan, picnic eta guzti: Paltzuaraneko Lezako leihatillia eskalau, eta barrua ezagutu; Paltzuaraneko Hobiko inkognita bixak argittu; Leza eta Hobixen arteko kaos “dardartixa” ikuskatu; Airoko Hobiko bloke arteko pasuak miatu; inguru hartan prospekziñua.

Itxinako labirynthoan

09-II-28: Iñaki, Pedro, David, Gotzon, Urtza eta Oier.

Gaurkuan be, datu teknikuak GAES-eko lagunen esku geratuko dira, euren artxibuetan idazteko; nere partetik, gonbidatu legez atzoko jardunaldixan izandako inpresiño subjetibuak baiño ez dittudaz ipiñiko.

Itxina beti begittandu jata lilluragarrixa; Gorbeiako tontorrak ibiltari gehixenak erakartzen badittu be, gotorleku natural harrigarri hau aparte geratzen da. Horregaittik juan nintzan berau ezagutzera eta bere barruko laberintuetan galtzera, oin dala urte asko. Takian potian zabaltzen ziran lezak azpiko mundu aberatsa sujeridu zesten eta ez nenguan oker: atzo itturri onenetik jakin neban Itxinan dozenaka kilometro dagozela neurtuta galerixatan, 500 bat ahotik lurrazalera zabalduta. Oker ez banago, atzokuak ITX-448 eta ITX-14 (¿) dira, bixak Otsabide haitzulo mitikuan sistema berekuak. Topografian superpuestuak agertzen diranez, atzoko plana bakotxetik talde bana sartzoa zan, akustikoki komunikatzeko saiakeria egitteko.

Betiko moduan, atzo hastapenengaittik interesau nintzan: ¿zein sartu zan hona lehelengo? ¿noiz hasi zenduen esploraziñua zuek? etabar. Atzoko espediziñuan Urtza eta ni kenduta, beste laurak 49-na urte dittuez, eta historia asko kontatzeko. Urteroko jarduera txosten teknikuetaz aparte, noizbaitt biltzia mereziko daben historixak seguraski. Hori bai, nik be firmauko neuke bai edade horretara halako itxuran allegatzeko kontratua, ez dakitt Otsabideko diabruakin edo zeiñekin: bakotxak 35 kg bizkarrian, aldapan gora ahuntzen modura saltoka, leza barruetan iñor baiño bizkorrago - eskerrak ez doguzela gaztaruan harrapatu, bestela ¿zeiñek jarraittu?-.

Hónen terrenuan, gurian aldian oso desbardiña da jarduna; guk zuluak relativamente hurrian dakaguz, hónen eskualdian barriz aproximaziñuak luziak izaten dira. 11.00ak aldian urtengo genduan Ariatzatik, Pagomakurrera heldu eta Atxulaor atetik Itxinara sartu giñan, Supelegor inguruetara 13.00ak aldian helduta. Leza bixen artian zeozer jan, eta talde bittan banatu giñan: Pedro eta Gotzon sartu ziran lehelengo ITX-448tik, aurretiko bihar batzu egitteko (eskalada bat, eta ez-dakit-zer gehixago), eta David ordu 2 geruago sartuko zan tedra aparatuakin; bittartian berari laguntzen geratu giñan. Ha sartu zanian, Iñaki, Urtza eta ni beste lezara juan giñan; sartzen hasi orduko 16.00ak ingurua izango zan.

Sarrera espektakularra, ITX-14-kua (¿). Pago baten enborretik extraplomauta, zabalera haundiko tximinixan behera jaisten txiki-txiki sentidu giñan, eta zabala izan arren hain sakona da eze, argixa nekez allegatzen dala hondora. Azpiko orbel-goroldixo edurtuetan pausatu eta Iñakik bere argazki lanak amaittu zittuan; gero, kanpoko argittasuna bistaz galdu eta Itxinako tripetarutz jaisteko. Gure zuluen aldian, humedade gitxi eta hotz haundixa igarri genduan koba hartan; eskertu ziran beroki gehigarrixak, orraittiokan.

Leza hondora allegautakuan –ordubete be ez genduan pasauko, ederra aldia beste taldiakin- adostutako orduan tedra aparatua instalau eta ixotu genduan; segiduan entzun genduan Daviden abotsa, alde egitteko zorixan zeguazela, demandan. Uhiñekin komunikauta, talde bixak kolpeka eta oihuka jardun genduan txandaka. Harrixen kolpiak urrin-urriñetik entzun bagenduzen be, abotsak ez; eta horrekin bloke haundi eta sendoz banatuta genguazela ondorioztatu genduan. Gaindieziñezko oztopua beraz: corto y cierro, eta dana atzera bildu kanpora urtetzeko.

Gorutzkuan, Iñakin begirada zorrotz inevitabliak etorri ziran nere ekipuari akatsak etaratzen (kabuak eta pedala). Zerua urdin-illuna zala urten genduan, masmen modura pago enborretik txintxilizk gora; lehelengo izarrak, lezian perfil baltza, espeleologuan siluetia argi frontalakin... argazki ederra izan zan, erretratuan ez baiña gure garunian ondo inpresionauta geratuko dana.

Jakiña, beste taldia baiño askoz be lehenago allegau giñan kanpora; horretara, ITX-448ra juan giñan, handik behera jaitsi eta bestiei materiala etaratzen laguntzeko (exploraziñua amaittutzat emonda, dana desekipau bihar zeben-eta). Gaba illuna ordurako, pake haundixa somatzen zan Itxinako basuetan, zeru guztia bistan; Iñaki jaitsi zan lehelengo beste lezara; Urtza juan zan gero, eta ni bigarrengo frakzionamendura helduta nenguala “alto” agindua; beste taldia topau zebela, eta gora zetozela.

Material guztia banatu, eta mokau bat justo-justo hartuta –gaba ederrak hotza dakarre, ordaiñetan- bakotxak petate bi hartuta ekin gentsan bueltako bidiari. Gotorlekuko gabeko biztanliak harrittuta ikusiko zeben, sei arimaz osatutako Konpainia Santua, Supelegor aldetik Atxulaorretik urtetzen; gabeko hamaikak izango ziran, eta munduko biztanliak be harrittu egingo ziran, Itxinako moltzo illunari begira egon ezkeriok. Sei argitxo misteriotsu, atxetan behera saltoka...