Balentin Atxurkuluren aztarnen bila Alperdon

2019-6-22 Zutoia, Santi

XX. mende hasierako kronika espeleologiko zahar batetan agertzen denez, Balentin Atxurkulu pioneroa 1880ko urteetan galdu egin zen Arleziako axpea bakarrik esploratzen ari zela. Inork ez zuen izan haren berririk gehiago. Kronikan aipatzen denez, Balentin kobalaria kandela-kriseilua eta ardo zahatoa hartuta joaten zen bere esplorazioetara. Urte asko geroago, ADES taldeak zahato baten hondakinak aurkitu zituen Urgitxiko kobako urbegian. Nekez baina oraindik irakur zitekeen zahatoak aldean zeraman izena:  La Pamplonica.

ADES taldeak ikerketa sakona burutu zuen hondakin haien inguruan, eta hura ezin zela Balentinen ardo-bota izan atera zuen ondoriotzat. Izan ere, La Pamplonica konpainia ez zen agertu 1923ra arte eta, beraz, Balentinek zeraman zahatoa beste marka batekoa izan behar zen. Uste da, adibidez, XIX. mende amaieran Bilbon fabrikatzen zuten Los tres vizcainos izena eraman zezakeela.

Beste aldetik, beharbada, kronikan esaten dena orain arte ez da ondo interpretatu, eta Arleziako koban galdu zela ulertzen izan bada ere, beharbada aipatzen den izena Bedarlezia izan liteke, Bedartzandi mendiko harpe bat. Horrela balitz, Balentin Atxurkulu paraje oso desberdina esploratzen ibiliko zen, Bedarlezia- Alperdo bitartean hain zuzen. Ideia hauek buruan, zapatu honetan Zutoiak eta biok Alperdoko kobara joatea pentsatu dugu, hango bazterrak beste begirada batez arakatzeko.

Alperdoko koba leku aproposa da eskeletoa mugitzeko. Ezagutzen den bere kilometroa luzeran ez daude 10 metro lasai joateko. Denbora osoan gora, behera, arrastaka, horma tarte estu eta zorurik gabekoetan ekin behar da. Kobak nekez uzten du aurrera joaten, amaigabeko korapiloan bueltaka ibiltzea bezalakoa da.

Azken zatian errekara heltzen da. Hantxe ekin diogu uretan gora, harik eta sifoi txiki batera heldu arte. Ibili ote zen Balentin Atxurkulu bazter haietan? Hango korapiloaren lekuren batean galdu ote zen?

Ibili gara apur bat hegal haiek miatzen, eta une batean uste izan dugu horman letra bi ikusi ditugula: BA. Hain zuzen pionero haren inizialak. Baina, hobeto begiratzen hasi garenean gure imajinazioak sortutako joko bat zela pentsatu dugu.

Hala ere, zalantzaz geratu gara: ez ote da izan gero pioneroak utzitako aztarna bat, urteetan urak ia guztiz ezabatu duena?