Atxarte II, esploratzen

 

 

130223: Ainara, Idoia, Antua, Gotzon, Laurent (aka Logón, Fransuá, Ritxár, Antuán, Logán...), Oier.

Atxarte II, esploraziño puruan. Aspaldiko partez jardunaldirik gogorrena neretako, mugia gaindittuta “fondue” etorri naiz kanpora (izan be, muga hori... uste baiño bajuago dakat!).

Lehelengo, Zubitxutara juan gara aforo bat egittera; gero Atxarte II barruan ikusiko genduanakin konparatzeko. Ojimetruak kalibrau eta gero, epaixak: “A fuer de Gotzon, son 18 l/s. A fuer mío, 8 l/s. A fuer de Laurent, son 2 l/s”. Bueno, gero Atxarte II barrukua ikusitta antzerako kaudala ikusi dogu, biharbada gitxitxuago baiña ez dakitt hau errealidadia izan dan, ala Gotzonen ikusi-nahixa. Azkenian benetako aforo probia egin biharko dogu...

Atxarte II: Antua eta Gotzon sarrerako-potzu-barreneko-eskaladia amaitzen geratu dirazen bittartian, beste laurok errekan gora juan gara, gure helburura: 76 puntu gaiñeko bloke anabasia esploratzia. Halan be, despistau eta aurretik hasi dogu gorako bidia: lehelengo ur-potzu sakonan aurretiko arrakalan gora juan gara Laurent eta bixok, baitta asko igo be. Zabor nahikotxo zeguan, tartian banasta politt bat, eta zalantzia izan dogu uran nibelak haraiñok jasota, edo goiko sarrera blokeatu posible batetik etorrittako hondakiñak ete ziran. Arrakala uniforme eta luzia, haize korriente nabarmenakin (gure kontra, txarto gogoratzen ez badot). Bloke arteko paso baju baten geratu gara; gero jakin dogunez, Gotzonek pasau dau eta jarraipena daka, hurrengo baten desobstruitzeko puntu bat hamen.

Barriro erreka partera jaitsitta, errekan gora segidu dogu Laurentek eta bixok, ur-potzu sakona gaindittuta. Sifoi “faltsutik” ezkerrera segiduta, 76 puntuko gelatxora allegau eta handik gorako anabasia lokalizau dogu. Bloke ezegonkorren artian 20 bat metro igo dogu, susto pare bat hartuta (200 kg eta 500 kg.tako sustuak, zehatzago esanda –azken hau, gero jakin dogunez, Antuanek eta Gotzonek be entzun dabe Banastatxuan Arrakalatik-). Ustez Gotzonek ikuskatutako azken puntua be gaindittu dogu, anabasian gaillurrera allegauta, eta haren gaiñian gela libre haundi bat agertu da: 15 luze, 8 zabal, 15 altu, eta eskalada aukeriakin. Bentilaua, baiña haize korriente garbirik ez (leku baten kenduta, behetik gorako korriente ahula). Gotzonek diñuanez, gela hau ondo esplorau biharko da (seguridade neurri guztiak gitxi izango dira, bloke ezegonkorrengaittik).

“Sala 500+200” horretatik behera, 76 puntura itzulitta, Laurentek haize korrientia jarraitu dau katazulo batetik; hamen korrientia bai da fuertia, eta Gotzonek esanetan hauxe da desobstruidu biharreko beste puntua.

Gotzonek eta Antuanek dana topografiau dabenez, gero Klaudionera juan gara ordenagaillura pasatzera. Kostata ulertu ahal izan dotenez, Banastatxuan eta 500+200 bidiak paraleluak agertzen dira, eta hauen puntetatik datozen haize korrientiak bide diferente bittik datoz Zubitxuta aldetik, ez puntako sifoi aldetik (hau hirugarren komunikaziño bidia izango litzake) ez bada eze hori baiño lehenagoko puntuetatik.

Hortik aurrera, berba eta espekulaziño asko etorri dira: frakturak, diaklasak, kontaktuak, norabidiak eta noaki zenbat gauza. Baiña nere higatutako neurona bixak guztiz lanpetuta zeguazen salda katilluakin (bata) eta urdai-gaztai bokadilluakin (bestia)...

Artzaganetik Paseoan

2013/II/17 Gotzon, Antua, Mariano, Amaia eta Iñaki.

Bi plan zeuden gaurkorako:

1. Zeberiora joan, Hatxondoko puntarekin lotu dezakeen putzua zabaltzera.
2. Artzaganen (Bedia) prospektatu.

Azkenean bigarren plan interesgarria aukeratu dugu:

Zeberioko kareharri "falla"ren jarraipena izan daitekeen Bedia aldeko "Artzagane" aldea prospektatzera joan gara.

Antzinako Meatzariek minerala garraiatzeko erabiltzen zuten Monoraila pasatzen zen bide ondotik hasi gara mendia ikuskatzen.

Bai, bai, monoraila, Sidneytik eta ibiltzen den garraio kurioso hori Bizkaian izan genuen aspaldi! Hona Argazki bat, "revista Minera"-tik aterata:

Hariarekin jarraituz, lehenik SUMIDERO bat begiztatu dugu, nahiko interesgarria koba hau, ematen zuen artifiziala zela (Zubi baten antza eta guzti zuen) baina ez, koba naturala edo "erdi naturala" da, egunen batean exploratuko dugu hobeto...

Gero aurrera jarraitu dugu, hacia la cara noroeste del artzagane... Eta bertan GEV-en katalogoan agertzen den ASTEGIETA edo KAREA-KO KOBA bisitatu dugu (SUMIDEROA), ahoaren deskribapenak dudak eragin ditzakeen arren (boca de 0,50 de alto por 1 metro de ancho, nahikotxo altuagoa zen) barruko deskribapenak nahiko argi uzten digu koba hori dela:

• 50 metroko galeria bat urarekin, gero ortogonalki zabaltzen den meandro bat eta azkenean 8 bat metroko putzu bat

Amaiaren lehen koba izan da eta oso ondo ibili da! zelako lekuetara eramaten dugun jendea... zulo oso estua eta urarekin, Lea Artibain bezala!

Putzuan spit bat zegoen, exploratu duten seinale, baina bueltatu beharko gara hala ere... AGIAN HATXONDO-REKIN KOMUNIKATUKO DU? ;)

 

Hirugarren zuloa, Interesgarriena izan da: ASTEGIETAKO LEZA (SUMIDEROA hau ere). Antua eta ni (Iñaki) bakarrik jeitsi gara, eta material faltagatik utzi dugu, baina fraktura argia (antuak 20 bat metroko sakonera eman dio a ojo) eta nahiko korrente airearena, Lezandipe berri baten aurrean gaude? ematen du Alcalde izeneko exploratzaile bat ibili zela bere garaian hemendik.

Gero irakasgai bat ikasi dugu: Los del ADES huímos siempre hacia adelante! eta horrela, pentsatuta ez geneukan arren, mendi puntararte igo gara, bidetik dolina batzuk ikusiz.

Laugarren zuloa, artifiziala zen, MEATEGI OSO HANDI BAT, bueltatu beharko gara ere sokekin hona, baina ez denez naturala...

Gero, bazkaldu ostean Eroso auzora joan gara eta 5 minututan Erosomendi-ra igo dugu bostgarren KOBA ikusteko, Koba-leiza fosil bat, erdi kaltzetina, baina bastante polita eta haize pixkatekin?

Azkenik, mendia jeitsi eta munduko SUMIDEROrik politena ikusi dugu, jarraipen barik hau ere...

Ariketa fisikoko probak egiten bukatu dugu eguna, Gotzonek oreka, indarra eta flexibilitatea lantzeko ariketa kuriosoak erakutsi dizkigu.

Oso ondo pasatu dugu, baina hurrengokoan HATXONDORA!!!

Cast: Hoy hemos prospectado por las faldas del monte "Artzagane" en Bedia, hemos visitado 3 sumideros (Las dos últimas "sobre todo la última") interesantes para realizar una exploración, la dirección que tomaban las fracturas dentro de la última sima nos ha dejado un poco desconcertados acerca de la dirección que puede tomar el agua, pero sin explorar una cueva nunca puedes suponer ni esperarte nada.

Después de comer, hemos visitado una tercera cueva en el monte "Erosogane": un bonito calcetín con fenomenos de reconstrucción y una pizca de aire.

Para finalizar el día hemos visitado un último sumidero, sin posibilidad de continuación.

Lamiñak ere bai

Oñiz, aurrera

130209: Petrus, Idoia, Antua, Gotzon, Leire, Oier.

Lehelengo, Zubitxuta-Arrakala-Lamiñetako datu hidrogeologikuak jasotzera. Bide batez, Trakamall toponimua berretsi dogu auzotar bikin berba eginda (guk ezer galdetu barik).

Gero Oñiz lezara. Bertan, Gotzonek 1º tranpako gelan gorako eskaladan segidu dau. Reunixotik gora juanda, gela haundi xamar eta arriskutsura allegau da (bloke haundi inestabliak) eta, aittatu dabenez, haize korrienterik eta jarraipen argirik ez dago. Baiña... handik beste bide batera eskalatzeko aukeria ikusten da, reunixotik gora, beste eskalada txikiko aldera. Instalauta geratu da, hurrenguan begiratzeko.

Beste eskalada txiki horretan, dana desinstalau aurretik Leirek eta nik desobstrukziño osteko gelatxo hori ikusi nahi izan dogu. Eta bai: Ritxarrek esandako moduan, ez dirudi jarraipen posiblerik dakanik. Gela nagusixak –beste eskaladianak- daroian direkziño bera daka, frakturiana, eta sarrerako meandruakin perpendikularki kruzatzen da alturan. Arrakalian goiko partetik datorren kolada batek gorako bidia ezkutatzen dau, baitta beherutzko jarraipena be. Dana desinstalau dogu, Gotzonen monty-eraztun tuneaua bertan lagata.

Bio aldetik: sarrerako meandroko tranpia urez beteta topau dot, ez dirudi ezer dakanik; hortan nenguala, lau Quaestus korrikalari harrapau dittudaz. Saguzar ale batzu ikusi doguz koban zihar, sei edo zazpi bai, bakartixak, eta euretako bat lekuz aldatu dogu ondo-nahixan.

GEV: informe Larrotegi 1986

Lekeitioko Eskola Publikoa. 2009. Argazkia: M.S.

2012-I-16: Oier.

Egunotako truxalekin, betiko lez, Lekeitioko Larrotegi auzuan ufalak. Momentu egokixa, beraz, dokumentu hau argitaratzeko: GEV-en txosten hidrologikua da, Angel Alvarez Ortega jaunak siñatuta, Larrotegiko dolinei buruz, kirol instalakuntzen obretara begira egindako enkargua. Oin dala 5 bat urte topau neban Lekeitioko Udal Artxibuan.

Azterketa honetan ondorioztatzen danez, Larrotegi azpittik doiazen galerixak estuak dira eta sedimentoz erdi-beteta dagoz; horren ordez zeguan lurrazaleko drenajia eskolen eraikinak oztopatzen dau. Horretara, lurrazpiko hodixen xurgatze-ahalmena gainditzen danian (eta hau errez gertatzen da), urak ez daka nundik juan.

Pentsatzekua da GEV-ekuen aholkuak kontuan hartuko zirala kirol instalakuntza barrixak eraikitzerakuan. Baiña ez dakitt ikastetxien oztopua sahiesteko proposatzen daben kolektore barrixa egin zan edo ez. Ezetz pentsatzekua da, egun bixan eurixa goixan-beheian jardun eta gerokuak ikusitta.

Bestalde, GEV-ekuak ez zeben lokalizau I eta II dolinen ebakuaziño puntua. Izan be, artian Lekeitioko lurpeko saria aztertu barik zeguan (LABEIN 1987). Gaur egunian, baiña, puntu hau Zubieta II haitzulua dala esan geinke. ¿Mereziko leuke trazadore aprobia barriro egittia, hau konfirmatze aldera?

Referentziak:

• ALVAREZ A. 1986. Informe hidrológico de las dolinas de Larrotegi. GEV. Bilbo. Argitaratu gabeko txostena Lekeitioko Udal Artxiboan. 
• LABEIN. 1987. Investigación del estado de la red de saneamiento de Lekeitio. 5 tomo. Argitaratu gabeko txostena Lekeitioko Udal Artxiboan.

Zubitxutan

 

130202: Gotzon, Antua, Idoia, Bikain, Iñaki, Oier.

Juan dan asteko hidrogeologia azterketia osatzen.Iñaki, Bikain eta ni aurreratu gara Zubitxutara, instalatzera (Gotzon, Antua eta Idoia Zulueta errekara).

Nik neuk oin dala urte batzu ipiñittako instalaziñua ezin txarragua begittandu jata (espit guztiak beheregi, bertikal bixak urjauzixan; kabezera bikotxik ez; espitetako batzu ondo sartu barik...) gaiñera, bigarren potzokuak ezin izan doguz erabilli, harixa ugarrakin galduta. Guzurra dirudi hain urte gitxittan halan hondatzia. Bigarren putzua paraboltekin ekipau dau Gotzonek, baitta hortik aurrerako urjauzi txikixak be (egunotako truxalekin arriskutsu bihurtuta). Azkenengotz egon nintzanetik gehixago dakitt, eta bestiei modura neri be bistiak gora begiratzia eskatzen zestan. Sarreran bertan leihatilla bat eta galerixa modukuak identifikau doguz; azken urjauzixan ostian be, trepada erreza egin leike goiko pisora; eta hortik aurrera be hainbeste lekutan ikusi doguz eskalatzeko moduko lekuak. Atxarte II-xan dagona ikusitta, argi dago Mereludi ulertzeko

Zubitxuta miatu egin biharko dogula, goiko pasabide fosillen billa. Antua eta ni azkenengo puntu akzesibleraiñok egin dogu. Nere harridurarako, ez dago udako sifoittik oso aparte; 20 bat metrora kalkulau dot, 101004 topora begira. Uste baiño ur gehixago tragatzen dau leziak.

Bueltarakuan, pare bat aporte garrantzitsu ikusi doguz eta burua sartzen ibilli gara. Bigarrenguan (kanporenguan) 10 bat metro sartu naiz, galerixa estu baiña klaro batekin, haize korriente leunakin (barrurutz), koladekin estutzen dan leku bateraiñok. Zabor usaiña zeguan, plastiko-ontzi piezak sakabanatuta, gasoil lata baten tapia... eta metaketa klasiangaittik zaborrez blokeautako dolina baten azpira allegau garala esango neuke nik.

Kanporakuan, masma txiki bat eta opilioi bat (Gyas titanus?) hartu dittudaz.

SIMA DE MANUAL EN BELATXIKIETA

Part.: Oskar

Si uno mira hacia "el caldero" o gran dolina situada en las faldas de Belatxikieta, enseguida imagina la enorme cantidad de m3 de agua que anualmente tiene que recoger y evacuar entre fisuras, grietas y simas. Sin embargo, no parece que el macizo tenga ningún gran colector ni grandes cavidades, o al menos no se conocen. Ademas, los estudios que sobre el macizo se han echo, parecen indicar que dificilmente podria formarse una cavidad con un desarrollo interesante, o al menos eso tengo entendido.

Lo único cierto, es que en la parte mas baja de semejante "caldero" se encuentra una sima, ya marcada por no se exactamente que grupo, con una pinta interesante. La sima es de manual, situándose como he dicho en la parte mas baja de la gran dolina con una constante corriente de aire. De echo, yo se de ella, cuando hace ya mas de 15 años consulte al pastor de Belatxikieta ya fallecido, Agustin, si conocía alguna sima por la zona, a lo que me respondió que podría estar días enseñándome simas. Le pregunte si conocía alguna con corriente de aire y no tardó en responderme que en la parte baja de la caldera, había un agujero entorno al cual se reunian las ovejas en los días calurosos de verano en busca del aire fresco que de su boca salia. No tarde en bajar y comprobar que así era.

Es una sima que siempre a estado dando vueltas por mi mente y por circunstancias, en los últimos años, al no pertenecer la zona al grupo, no hemos tenido oportunidad de meterle mano. Pero...la zona ya pertenece al ADES!!!, por lo que ya no hay disculpa alguna. Hoy me he acercado para echarle un vistazo años mas tarde y he comprobado que alguien ha movido dos piedras desde la ultima vez que estuve pero sigue igual. En un principio no tenia mas intención que la de mirar si había aire pero como no, he acabado quitando piedras, poseido por las ansias de explorar, y poniendo en riesgo la salud de mi columna vertebral al levantar piedras que si no llega a ser por la motivación no seria capaz de levantar. Pero, sabiendo que Antua también anda con muchas ganas de meterle mano, lo mas sabio es esperar al trabajo en grupo.

No quiero terminar la entrada, sin recordar que hace unos 13 años, en las cercanias de Urtemondo, situado al fondo de la foto panoramica, en una  preciosa zona karstica situada dentro del Parque de Urkiola, dos maquinas trabajaron intensamente durante varios meses, con la finalidad de hacer pistas por las cuales extraer varios pinares. El destrozo fue impresionante, injustificable, irriversible e irreparable y un duro golpe para los que conociamos la zona. Estas mismas personas permitieron la extracción de otro pinar en la zona de Baltzola, cuyo resultado fue una importante transformación del paisaje del entorno de Jentilzubi y la invasión del rio con desechos de la pista. Lamentable.

El precioso paisaje "el caldero" sigue estando a espensas de la regeneración natural, es decir, abandonado, mientras aun sobreviven varios hermosos ejemplares de Tejo.

Pero no todo son criticas a la gestión del parque y nuestros montes y uno se deleita cuando ve ciertas partes del parque recuperadas. Seguro que no es facil gestionarlo pero....que dos grandes "cagadas" las de Urtemondo y Baltzola.