Aldekoerrotan, 15 metro gehiago?

2013/X/27: Idoia, Martin ta Iñaki

Aldekoerrotara joan gara, desobstrukzio ostean agertutako putzua jeistera.

Objetiboa bete aurretik, kobazuloan turismo pixkat egiteko aprobetxatu dugu eta nahiko kobazulo polita iruditu jaku, batezbe azkenengo gela handia. Holan lehen aldiz zoazenean emoten dau pilo bat inkognita uzten dozuzela alde guztietatik baina aurreko exploratzaileek beren biharra egin zutela konfiatu behar duzu (zentsazio hau ia-ia beti pasatzen da kobazulo baten lehenengo aldiz zagozenean)

Desobstrukzioan bastante nahastu gara eraman ditugun sokekin, ea zein zen zaharragoa, apostuak eta guzti egin doguz (Quedamos en empate) eta bi aldiz instalatu eta desintalatu putzuak diskusioen erdian.

Martinek instalatu dau lehenengo putzua eta lokatz toneladez betetako meandro batera heldu gara, baita konfirmatu dogu ura ez dagola estankatuta ur korriente txiki eta konstante bat da, afluente bat. Hori bai, momentuan sifonatzen da errekan beherako norabidean eta horregatik betetzen dira galeriak lokatzez.

Haizea dago , eta bentana baten galtzen dela ikusi dogu, beraz bueltatu behar da, baina hori bai, kobazuloa beste norabide bat hartzen hasi da, eta suerte asko beharko dugu Arteagarako norabidea hartzeko.

Kanporako bidean laterala desintalatu dogu (Iñaki).

Segitzea Pena Ematen Zion Espeleologoaren Istorioa

Part: Ritxar, Antua, Gotzon, Tana, Amagoia, Josu, Unai

 
Bariku goiz baten, normalean zapatuetan geratu ohi den bezala, espeleologo eta arkeologo batzuk kafesnea hartzeko geratu ziren Gernikako taberna baten. Euria emanda zegoen, baina tripak ondo bete zituzten pintxoak janez (batzuk beste batzuek baino gehiago), beharko zuten eta.

  "El Frances" deitutako tipo batek, esaten omen zuen koba berri bat aurkitu zuela Urdaibain. Haizea putzadaka omen zegoen botatzen bere zulo txiki-txikitik. Batzuetan botatzen, beste batzuetan hartzen, batzuetan asko, beste batzuetan gutxi. Kolektore berri baten aurrean ote geunden? Goikoetxe? Santimamiñe?, edo han barruan zeuden armiarmen putzaden airea ote zen? Mmmm...

  Arkeologo bikoteak ere ez zeukan asmorik etxean liburu artean geratzeko. Arkeologia mendian dago, gainean eta barruan. Koba ederretan eta koba zikinetan. Atxeta-ko koba txiki zikinaren sedimentuak nahiko ziren beraientzako. Informazio pilak kargatzera zihoazen, gero gu denok paleolitikoneolitiko etab.ko pasadizo eta kontuez lilurarazteko.

  Gotzonen Audi marroiak eta Antuaren furgonetak (oraingoan eskailerarik gabe) ondo ezagutzen zuten Forukoatxa-ko kanteraren azpiko baserrialdea. Lekua Arrola deitzen zen. Euskalerriko estanpa. Baso itxizko mendiak, zelaiak, baserri zuriak, behiak eta zezenak guri begira harriturik. Ze osti egiten omen daude hauek hemen hainbeste katxarrokin?

  Arrolako baserriko jabeak pentsatu zuen orduan: "Uiui, Diputaziotik omen datoz?..."


 
Baina ez jaunak, ez. Arrola baserri inguruko piñudi baten, lar eta sastraka artean zegoen gure helburua. Oraindik txikia, laister handia. Burugogorkeriak, fantasiak eta eromenak ez du limiterik. Fedeak ez ditu mendiak mugitzen, baina harriak bai; eta "pajita magikoz" lagundurik bada, are arinago. Hasieran ezin sartu leiken zulotxoa zena, ordu batzuen buruan "pasotxo destrepable" bat bihurtu zen.


  Ritxarrek prisa zuen pasoa zabaltzeko. Eguerdirako andrea eta umearengana joan beharra zuen. Esku batean patakabra, eta bestean mailua tartekatzen zituen. Klink, klank, pof, klonk... Egiten geunden eskandalo guztiarekin, armiarmak beren hibernaziotik esnatu ziren. Baina beren etxean molestatzera sartu diren intrusoei kolkora salto eta atakatu ordez, ihes egin zuten, beldurrez; tipo bat patakabra, beste bat mazeta, beste bat taladro eta beste bat pajita magikoekin ikusi zutenean.

  Padre de familia Astrabuduarra, bala bat bezala jeitsi zen iluntasunera, konturatu zenean, Gotzonek esan bezala, beste aldean zegoena ez zela putzu bat, destrepe-ranpa bat baino. Eta han sartu zen, eta bere ahotsa desagertu zen. Esan zuenerarte: "Joe que cueva mas bonita! Es que me da pena seguir! Venir aqui!"


  Bihotz oneko espeleologoak, esplorazio gose zeuden bere lagunak itxaron nahi zituen. Gloria konpartitu nahi zuen. Galeria berri erdian zutik, bere pseudo-eskurioiaren argi hori epelak, argirik sekula ikusi ez zuten estalaktitak iluminatu zituen lehenengo aldiz.

  Kolektore fosil sektore berri bat topatu berri genuen. Estalaktitak puskatzeko beldurrez kontuz ibili behar zen. Lurra, kaltzita kristalezko alfonbra diztiratsu zuri bat zen leku batzuetan. Botinak kendu eta kaltzetinetan pasatzeko modukoa. Beste batzuetan gelak bolumena hartzen zuen. Batzuk Goikoetxez gogoratzen hasi ziren, mendi berdinean geunden eta. Ze sistematara goaz? Arrolako sistema ezezagunera? San Martin agian?

  Baina orduan istorio eder hau amaitu egin zen, baina hurrengoan berriro segitzeko. Galeria, kolada eder batek ito zuen 100metro koban ibili eta gero. Kolada gaineko zirrikitu batek, airea botatzen du. Baina hori beste egun batean kontatzeko istorio bat izango da. Argazkiekin uzten zaituztegu.

  Ondo ibili; lurgainean. Gu lurrazpian ibiliko gara, asko dago oraindik ibiltzeko eta...

ASTEBURUKO GOZOKIA

EEL Simulakro Orokorra Gesaltzan

Argazkiak.org | Material banaketan © cc-by-sa: ades

13-X-19 eta 20: EEL Simulakro Orokorra Gesaltzan (Oñati)

ADES-etik Javi, Idoia, Gotzon eta Petrus (logistikan) eta Unai, Josu eta Oier (koban). 75 lagun inguru bildu gara orokorrian, 50 bat koba barruan. Urteroko moduan gonbidatu exotikuak (Asturias, Valencia, Toledo...) EEL-an prestijiuak erakarritta.

Aurtengo nobedade printzipalak, neretako, logura faltia eta tirolinan jardun biharra izan dira. Bai: oiñ arte izan naizen simulakro guztietan 1:00-3:00 am inguruan biharra egittia tokau izan jata, begiko “persianak” ez ixtian eta buruko argittasuna ez galtzian ardura nagusixekin; eta nere korpuzkeria dala eta, kontrapesista expertua bihurtu naiz. Aurten, baiña, Saguzar Santuan interzesiñoz-edo, bigarren taldian sartu nabe eta kobako parte bat hutsetik instalatzia tojau jata. Aintza zeruari!

9:00etan deittuta bagenguazen be, 8:15etatik jentia allegatzen hasitta zeguan. Kontrol Postuan izena emon eta lehelengo itxaronaldixak etorri dira gero (nik erretratuak etara eta dibulgatzeko aprobetxau dot; eta Koordinatzaillian aginduz prentsara bialdu gero). 10:00ak aldian logistika asuntua aurreratu xamarra, taldiak osatzen hasi dira. 1 taldia 11:00ak inguruan Gesaltzarutz abixau da; eurekin batera 3 taldia (Josu eta Unai barne), telebistarako “papelada” pizkat egitteko enkarguakin.

Zain eta zain, gure itxaronaldixa pizkat arinduta geratu da AMET-ekuen salda eta txorixueri esker. Bittartian, 2 taldekuak gure izena ikusi dogu panelian, Kokolo, Trotixa eta Bittor taldeburu dirala. Orduak aurrera juan ahala, eta 1 taldian progresiñuari adi (irratiz eta TEDRA-z), 14:30etan bildu gara Kontrol Postuan aginduak jaso, topografixia ulertu eta materixalak kalkulatzeko; Materixal Postura juan gara gero, eta han eskatu; eta 16:00etan Gurutze Gorriko lanroberretan abixau gara Sarrerako Kontrolera.

1 taldiak Felix Umerez galeriatik Txintxurreta, Bustintza eta Esperantza potzuan barreneraiñok eruan bihar zeban kamillia; han 2 taldian biharra hasten zan. Esperantza potzua kontrapisuekin jaso, hurrengo tramo horizontal bat gero (tirolinia?) eta potzu Politta zetorren.

Putzu Polittetik kanporako marmittak gainditzeko tirolinia instalatzia tokau jaku Arturo eta bixori; 17:00ak aldian hasi dogu biharra. Goiko triangulaziñuak ez desku arazorik emon, baiña behekuak... ezin leku egokirik topau, pare bat spit be galdu doguz koladan enpotrauta. Azkenian zeozelan moldau gara, baiña halan be giza-desbiadore bat erabiltzeko premiñiakin sokiak ez zeixan igurtzirik egiñ. Hortan genbizela, opilioi bat ikusi dot (seguraski Aizkorriko espezie endemiko barrixa) eta potiak ez ekartziaz damutu naiz.

18:00ak aldian kamillia hurre dagola jakin dogu; zeozer jateko aprobetxau, eta 18:30etan edo bistaratu dogu, potzu Polittan honduan. Kontrapisu bat erabillitta  han ekarri dabe gora eta arazorik bez gure tirolinara pasau eta beherutz bialtzeko. Soka faltia egon da (ez gure taldian bakarrik), eta trakziñoko soka bera retentziñorako berrerabilli bihar izan dogu. Handik aurrera, danok kanporutz pasakamillan. Oillatokixan ertzera allegau garanerako kanpua illunduta egon da; han goittik beherako tirolinan montau dogu kamillia, milla prekauziño hartuta (inpresiño haundixa emoten dau lekuak) eta ustekabeko soka-igurtzi batzu konponduta han bialdu dogu aidetik behera. Hanguak hartu, tirolinia desmontau eta gure biharra amaittutzat emon dogu. 20:00ak aldian Sarrerako Kontrolan izena emoten genguazen.

Ez dakat oso klaru zein izan dan 4 taldian biharra (egixa esanda, Simulakruetan gehixen kostatzen jatan gauzia, operaziñuan ikuspegi orokorra hartzia izaten da; hain da konplikaua antolakuntzia). Eta 3 taldiakin be, ez dot gogoratzen ze ordutan kruzau garan, opilioian lekuan, guk beheko triangulaziñuakin burruketan genguazela eta eurak barrurutz zetozela. Dakitten gauza bakarra, eurei nere beste urtietako biharra tokau jakela (lehelengo taldiak montautako instalaziñuak berrerabilli), eta 3:00 am-ak aldera allegau dirazela Kontrol Postura (ETEO eskola zaharra, Oñatin).

Gaur betiko protokolua etorri da: material garbittu eta sailkatzia, Kontrol Postuan desmontajia, baloraziño billeria eta bazkarixa. Unai, Josu eta Oierrek behintzat, oso pozik geratu gara.

• Oierrek etaratako argazkixak hamen.
• Simulakro Orokorran jarraipen mediatikua eta beste taldien argazkixak hamen bilduko doguz.

Aritzgane II

Argazkiak.org | E-78 © cc-by-sa: ades

131012: Iñaki Kobero, Martin, Idoia, Gotzon, Oier.

Aritzgane II (E-78), hondoko eskaladia desinstalatzera eta desobstrukziñuakin segitzera.

Gernikako rallyxa ikustera juan dirazen gidari subnormalen mehatxua gaindittuta, Ereñora allegau gara. Danok juan gara hondora. Eskaladia desinstalatzeko soka bat ekartzia ahaztu jaku, beraz Gotzonek destrepe bat egin dau eta konponduta; desobstrukziño lekura juan gara gero, eta han hiru “hasibarrixak” geratu gara biharrian; Gotzon eta Idoia erdi-lesionauta zeguazenez, kanporutzko bidia hartu dabe.

Hiru bat ordu egin doguz bertan, hiruron artian txandakatuta erritmo bizixan. Goraka doian katazulo bat da, kolada batek estututa. Eskoplodun taladruakin ibilli gara, eta piketa txikixakin; Martinek eta Iñakik burua sartu ahal izan dabe, bestekaldeko gelia ikusitta. Ordubeteko biharra kalkulatzen dogu estuasuna gainditzeko.

Triskantza txiki honen eremu marroia kenduta, leza osuan ikusgarrittasuna mirestu dogu danok. Garbi-garbi dago, eta etorkizunerako hala mantentzen saiatuko gara.

Kanporutzkuan, leza guztia desinstalau dogu beraz hurrengorako kontuan hartu. Instalaziño fitxa bat egingo dau Gotzonek. Gero Santa Luziako latsian materialak garbittu doguz.

Atxurrako kobian aurkikuntzia

1882 urtian, Markiñatik Lekeitiorako kamiño barriko obretan, leherketa batek Atxurrako sarreria bistaratu zeban. Hamen dakazuez "Euskal-Erria" aldizkarixan argitaratutako lehelengo esploraziñuen kronikak.

PDF-a hamen deskargatu zeinkie.

***



Sancho el Sabio Fundazioari esker, Euskal-Erria aldizkariko bilduma osua sarian dogu, errez kontsultatzeko moduan. J. Manterolak zuzendutako argitarapen honetan kultur gaiei buruzko informaziño asko dago, eta gaur horren zatitxo bat aurkeztuko dogu.

Kasu honetan, gertakari espeleologiko bat da; hain zuzen be, gure ADES taldia fundau baiño 100 urte lehenagokua. Markiñatik Lekeittiorako bide barriko obrak martxan zihardutela, leherketak Atxurrako kobian beheko sarreria bistan laga zeben. Itxura danez uda horretan inguru guztiko bisittarixak erakarri zittuan; ez onerako, ikusiko dozuenez.

Bisittarixetako batzu, barruko edertasunaz harrittuta, euren inpresiñuak idatzi eta izperringietara bialdu zittuezen; lehelengo lekukotasun hónek dira Euskal-Erria aldizkarixan erreproduzidu ziranak, eta guk hamen bildu doguzenak:

·      Lehelengo kronikia Amorotoko medikuana da: Guillermo Irurroarizaga. Elisabeth Wemmer emaztiakin sartu zan, eta Noticiero Bilbaino egunkarira bialdu zeban.

·      Bigarren kronistiak Aulestiatik idatzi zeban, Noticiero Bilbainora bebai. Haitzuluan deskribapen zehatzaguakin batera, lehelengo triskantzen barri emoten dau.

·      Hirugarren albistia F.R.k siñatutakua da, Noticiero Bilbainokua bebai, eta hazurren aurkikuntzia aittatzen dau.

·      Laugarrena Julio Enciso idazliak El Liberal egunkarira bialdutakua da. Bertan Ramon Adan de Yarza eta Juan Maria Solano zientzialarixak egindako ikusketen barri emoten da: Ursus spelaeus eta bere biktimen hazurrak identifikatzen dittuez, eta gaiñera haitzuluan hidrogeologiari buruzko ondorixo batzuk etaratzen dittuez.

Hunkigarrixak dira hónek kronikak, bai kontserbaziño aldetik baitta espeleologikoki be.

Alde batetik koben babesan gaiñian sentsibilizatzen gaittuelako. Goiko sarreria Prehistoriatik ezagutzen zan, jakiña; baiña kamiño barrixan obrekin beheko sarreria agertu zan eta... horrekin batera expolio itzala hasi zan. Uda horretan ehundaka pertsona sartu ziran egunero. Hondatzia masibua izan zan: espeleotemak jolas modura hausten, estalagmitak apaingarri lez erabiltzeko hartuta...


Espeleologikoki be interesa dake hónek kronikok: Atxurrako kobia ondo ezagutzen dogunok dimentsiño-dantziakin barre egingo dogu (“ojimetrua” kalibratzia beti da gatxa, lehen eta oiñ...), eta haitzuloko parte batzu ezagutzeko moduan deskribatuta dagoz. Hondatu aurretiko espeleotemak zelakuak ziran be azaltzen jaku hainbat pasartetan (pisolituak, banderak, kolumnak, estalagmitak, “Jesusitua”...).

Gozatu daizuela!

Artikuluen erreferentziak:

• IRURROARIZAGA, G. 1882. La gruta de Amoroto. In: Variedades éuskaras. Euskal-Erria VI(8): 244-245. Donostia.
• ANONIMOA. 1882. La cueva de Amoroto. In: Variedades éuskaras.Euskal-Erria VI: 274-276. Donostia.
• F.R. 1882. La gruta de Achurra. In: Variedades éuskaras. Euskal-Erria VII: 134-135. Donostia.
• ENCISO, J. 1882. La gruta de Achurra o de Amoroto. In: Variedades éuskaras. Euskal-Erria VII: 268. Donostia.

Dijitalizazioa: Sancho el Sabio Fundazioa 2011.      http://hdl.handle.net/10357/2813

 

Jornos II (Josu Granja)

J.L. Pascual a la entrada de Jornos II

 Pascual arrojó la piedra al abismo, como hace cuarenta y cinco años. Fueron unos segundos que para todos los que allí estábamos serán inolvidables. Del silencio fue surgiendo un zumbido, una sonoridad grave y potente que se hacía más y más fuerte. El estruendo final lo llenó todo. Inquietud, emoción, miedo...

Cuando, minutos después, montaba el trípode y la cámara sobre aquel abismo, intenté abstraer mi mente de todo eso y espantar al Horror Vacui. Flotaba sobre el vacío negro, en un lugar emblemático para la espeleología de Bizkaia, pero había que concentrar la atención en la fotografía... hasta que pude divisar la iluminación de los de abajo. Entonces se hizo visible el abismo formidable por el que se había precipitado la piedra. Un enorme tubo casi geométrico que humillaba la escala humana, tan insignificante.

Alfonso instala la bajada del Pozo Clásico. En la oscuridad brilla el andamio de 1973

Alfonso desciende el Pozo Clásico mientras Santi, Martin y Josu le iluminan desde 171 metros más abajo.

Pozo Clásico desde abajo hacia arriba.

Equipo de exploración de Jornos II en el transcurso de la tercera expedición.

Una vez colocado el trípode, comienza el descenso.

Josu colocando el trípode para la foto

Jornos II (Oier)

131005: JL Pascual (GEV), Alfonso (Burnia), Andres, XX (Esparta), Josu Granja, Josu Zeberio, Unai, Iñaki Bombero, Gotzon, Idoia, Tana, Amagoia, Maite, Martin, Santi, Oier.

Jornos II, potzu Klasikuan argazki bi etaratzera: bat goittik behera, bestia behetik gora.

Kanpuan Espartako Andres eta XX topau doguz, beste leza baten biharrian zeguazela. Gaiñera Tana, Amagoia eta Maite etorri dira bisittan, andamixoraiñok bisittia egitteko eta Pascual ezagutzeko. Danok genguazen berakin emozionauta, deskubrimentutik 45 urte eta gero barriro leku honetara bueltatziakin: berari laga detsagu “bere” potzua harrixakin sondeatzeko ohoria. Danok mutu geratu gara lehelengoko txistua entzutzian, eta geroko burrunbadia.

Koskabilluak korbata modura, hantxe pasau dogu pasamanotik. Josu G eta Pascual erretratatzeko kamarak prestatzen ziharduela, Idoiak walkie-talkixan kargua hartu dau (50 metrotako distantzian oihartzunakin ezin zan berbarik ulertu, etara kontuak 180 metrotara). Bestiok Balentzianuen Bidetik behera egin dogu, “leihatillara” allegauta. Josu Z-k beste walkie-talkixa hartuta eta Santik argixa eginda, lehelengo argazkixa egin dogu. Potzu erdixan Alfonso egon da modelo lez.

Alfonso jaitsi da potzu bildurgarrittik (gaur ez hain bildurgarrixa, ur gitxi zeguan-eta, argazkixan mesedetan) eta atzetik Josu G. Orduan behetik gorako argazkixa prestatzen ziharduela, batzu gorakako bidia hartu dogu.

Eskerrak Ondarrutarrak 5.30etan jaiki dirala. 6:25 Leke, 7:10 Zornotza, 7:45 Ugaldebieta eta 9:00ak aldian El Suceso – Gertakarittik gora giñoiazen, Jesukristok Abarketia Galdu Zeban lekuraiñok (Sopeña mendixa, la Canal de los Jornos). Lezara 10:30ak aldian abixau bagara, potzu Klasikoko bentanillatik gora 17:00ak aldian hasi gara. Jente asko genguazenez, gauziak luze jo dau eta 20:30ak aldian allegau gara kotxietara.

Pozik amaittu dogu, helburuak ustekabe barik beteta, eta leku historiko bat gidari onenekin bisittau izanan sentsaziñuakin. Hurrengo bueltatzeko gogoz geratu gara, bidia guk geuk instalau eta trankillago egitteko (Burniakuei abisauta, noski).