2024/12/08

Basobarri


 20241207: Antua, Gotzon, Julen, Oier.

Basobarri (Ispaster). IS-107 lezan, eta IS-045 koba barrixian. Egualdi oso txarrakin, tabernako armozua nahikua luzatu jaku, eta azkenian kotxetik hurre, eta ur-arazorik emongo ez zeskuan leku honetara jo dogu. Aukera ona: kanpuan haizian txistuak eta euri zaparradak entzutzen genduzen, baiña gu barruan siku eta epel egon gara.

Lehelengo, IS-107 lezara (...). Uste dot sekulan egon barik nintzala bertan. Lehelengo saletan ibilli naiz ni, kokuak jasotzen; eta bestiak potzuan behera egin dabe. Antuanek bide nagusittik beheraiñok egin dau, jarraitzeko aukerak agortuta. Gotzonek, ostera, begiratu barik zeguan potzu paralelua begiratu dau, gorutz (ni nenguan maillarañok allegauta, kontaktu bisuala) eta beherutz, desobstruitzeko eta jarraitzeko aukeriakin. hurrengorako. Bio laginak: 2 Oxychillus, 3 pequeñas arañas, 1 caracol pequeño, 2 Quaestus, 2 arañas minúsculas, 1 Cryptazeca?, 1 Lithobius, 1 Meta, 1 Lithobius? blanco minúsculo.

Gero, bueltatxo bat egin dogu IS-045 koba barrira (...). 2009an topau zeban Gotzonek, kasualidadez (IS-033 zalakuan), eta 2010ian esplorau genduan Silvik eta bixok. Kontakizun hau n-garrenez entzutziakin batera, errebisiñotxo bat egin dogu eta, bertako (...) argazki hobiak egin eta gero, kanporako laminadorian ostian dagon gelia begiratu dogu. Desob pixkat gehixago bihar dau, baiña Gotzonen esanetan merezi daben gauzia da, (...). Hau be, egun erdiko plana egin nahi dogunerako. Bio laginak: 6-7 Quaestus, 2 Lithobius, 2 Oxychillus, 2-3 arañas pequeñas.


 

2024/12/01

Aldabide eta Osiña

Aste honetan, ADES Espeleologia Elkarteak Gorbeiako urbegi nagusietako bat den Aldabiden (Orozko) jardun du, Takomano eta GAES espeleologia taldeko lagunekin elkarlanean. Azken hileetan gure urpekariek bultzada handia eman diote zonalde horretako esplorazio nagusietako bat bilakatzen ari den honi: teknikoki oso konplexua, baina Gorbeialdeko uren portaera ulertzeko datu baliotsuak emango dituena. Datozen urteetan ur edangarri hornidurak hartuko duen garrantzia kontuan hartuta, espeleologook egiten ari garen lan hau estrategikoa izango da zalantza barik.

Carlos Takomano eta Ritxar ADES, Aldabidera urpetik sartzeko prestatzen.
 

20241201: Koldobika, Gotzon, Antua, Oskar E, Oier.

Osinaga (Gautegiz-Arteaga). Zulo ederra dogu benetan. Gaurkuan, helburu nagusixa Idiotas sektorian egitteke zeguan eskaladiari ekittia izan da; danok batera juan gara "Z pasuan" osteko sokaraiñok, eta bertan Koldobikak eta bixok agur esan detsagu "eliteko ekipuari". 

Osiñako biharrei ekin aurretik indarrak hartzen.

 Lehelengo, karniboruan eskeletuari bisitta bat egin detsagu; ikusgarrixak, posiziño anatomikuan dagozen aztarnak. Ostian, goiko etxian hundidu dirazen karraskilluen azpiko potzu intrusibua ikustera aurreratu gara; eta Koldobika, oso motibauta egon dana, ondiok aurreratxuago egin dau. Hortik aurrerako gure helburuak: haraiñoko bide korapillotsua kontrako norabidian galdu barik egittia; eta errekan Bathynellak billatzeko beste ahalegin bat egittia. Lehelengua lortu dogu (gitxi gora behera) baiña bigarrena ez. Camachori idatzi biharko detsagu, prozeduria hobetzeko aholkutxo batzuk eskatzeko... Oharra: lezako sartu-urteneko maniobretan Koldobika ondo ikusi dot, nere ustez dagoeneko edonora juateko moduan dago. 

Lauhankako haragijalian aztarnak; ezagun-ezagun da ze posturatan hil zan.
 

11:15ak inguruan sartuta, 19:00ak bueltan kanpuan egon gara. Bestiak ordu ta erdi geruago urten diraz, eta kontau dabenangaittik eskaladan 80 m gora egin ostian, topografikoki kaletik metro 1era dagon puntu bateraiñok allegau dira. Ezin handik urten ostera, eta 4 petate astunekin kargauta katazulo guztietan atzera egittia ez ei da izan bihar gozua. Danak oso nekatuta eta gorputza minduta amaittu dogu baiña, bixamonian -motibaziñua zer dan!- Antuanek beste ostera bat egitteko aukeria topau dau, kanpotik punto hori topatzeko. Freskuria urtetzen dan sasitza bat lokalizau ei dau...

Osiñako poligonal topografikua (altxaera). Fletxia, atzo allegautako puntuan.

 

2024/11/24

Orozkon, Mundakan eta Busturian


 Aste honetan, ADES Espeleologia Elkartean hiru espedizio burutu ditugu. Lehenik, asteartean, espeleourpekariak Aldabiden barneratu dira berriro (Itxina mendizerrako urak biltzen dituen urbegi nagusia http://espeleo-gaes.blogspot.com/2024/02/02022024-buceo-en-aldabide.html ), non osteko galeriak esploratzen ibili diren 10 orduz. Asteburuan, berriz, Urdaibai Biosfera Erreserbaren ezker ibarrean ibili gara, espeleologia arnas luzeko ikerketa dela frogatuz. Izan ere, larunbatean, duela 60 urte Bizkaiko Espeleologia Taldeko aintzindariek https://eu.wikipedia.org/wiki/Bizkaiko_Espeleologia_Taldea esploratzen hasitako Betrokolo leizeko lanei berrekin diogu, Mundakako lurretan, 50 metrotako jeitsiera bertikal ikusgarriarekin. Igandean, ostera, Atxbiribil mendian ADESek duela 20 urte esploratutako haitzulo bat errebisatzera joan gara: ohikoa baita, gaur dugun teknika eta ezagupenekin, lehen oharkabean pasatutako datuak bildu ahal izatea. Horrela, galeria berriak bilatzeaz gain, labar-arte prospekzioan eta lagin biologikoak jasotzen aritu gara, espezialistek aztertu beharko dituzten aztarna interesgarriak dokumentatuz.


 

2024/11/17

Lezeta, Antzoriz eta Larra


 20241116: Julen, Xabi, Gotzon, Antua, Oier.

Antzoriz eta Lezeta (Lekeitio). Talde bittan banatuta jardun dogu. Batetik motibauak ("Hor ez dago ezer!", "Han ez dau merezi!") Antzoriz aldera jo dabe, Antzoriz II (Santa Katalina azpikua) sarrerako puntuko koordenadak errore haundiegixakin dagozela konturatuta (2007ko GPSak...). Egin dabe, eta ez hori bakarrik: topua berregin eta barruko argazkixak hartuta itzuli diraz, beste taldiari walkie talkie txinatarran bidez jakinarazitta.

Izan be, artian bigarren taldekuok ondiok ur ertzian genguazen. Zer egin dogun? Umien parketik Lezeta I zuloraiñoko kosta zatixa errebisau. Ohi bezala, ez dogu espeleologikoki ezer interesgarririk topau: baiña aurkikuntza haundixak, deskarte lan haundixen ostian etortzen diraz! Eta gaur zeozer kendu dogu mapatik. Gaiñera espeleologikoki ez, baiña ornitologikoki interesgarrixa izan leikian habixa bat topau dogu, koordenadak (...) eta argazkixak hartuta; zerena dan? Igual ornitologueri pasatzen detsegunian jakingo dogu. Bestalde, Antuanek ikusittako leku baten, biofilm itxurako batzuk egon diraz; baiña nik amebak hartzeko poterik ekarri ez! 

Eguna, gaiñera, hurrengorako promesa onekin amaittu dogu: Lezeta gaiñeko ortuetako batekuekin berba eginda, badirudi gaurkuan segidia dan hurrengo tramua bertatik jaitsitta esplorau ahal izango dogula. Primeran!

 

20241117: Oier.

Oñati, EEE billeria Larra 2024ko kanpañia baloratzeko, eta hurrengua planifikatzen hasteko. Nere aldetik ezin neban ekarpen haundirik egin (berdeegi) baiña 2025ko kanpañarako bioespeleologia plana proposatzera juan naiz. Halan geratu gara:

  • Aragoien ez dabe baimen berezirik eskatzen, baiña Naparruan bai. Baldintza batekin gaiñera: rekolekziño bioespeleologikorako baimena eskuratu ezkeriok, egindako biharran informe bat pasau bihar da, jasotako animalixak eta kobazuluak zehazten.

  • Urteroko baimen-eskari horretan sartuko da bio laginketarakua be; Martin Arriolabengoak egitten dau, eta adostuko dogu testua aurrerago.

  • Bestalde, behin kanpañan, nere laginketak kanpoko leza txikixetan egingo dittudaz (esploraziñuan dagozenak, Illaminako Sistemakin konektatzeko), bertan egin biharreko lanetan parte hartziakin batera. Hau da: printzipioz ez neukez egingo aparteko espediziñorik, bio laginketara zuzenduta. Bestalde, sakonian bibakeatuko daben taldietan espeleologoren bat lagiñak hartzeko prest agertzen bada, hari materiala pasatziaz eta gero jasotziaz be enkargauko nintzake.

     



2024/11/10

Hatxondo eta Pepetxo (Zeberio-Amoroto)


 20241109: Petrus, Gotzon, Antua, Oier.

Hatxondo (Lekubaso). Hasierako helburua bere-garaian-Gotzonek-eta-nik-ikusittako-ha-salara juatia bazan be, batetik nik (belauneko meniskua apurtu barri) argi laga dot haraiñok ez nindoiala, eta bidian geratuko nintzala fauna hiporreikua harrapatu nahixan. Bestetik, sartzeko prest genguazela, Antuanek etxetik deixa jaso dau, andriak min hartu dabela eta berari laguntzera juan bihar izan da. Horrenbestez, talde hain argalakin, Gotzonek eta Petrusek erria emon dabe, eta neurekin batera etorri dira argazkixak etaratzera. Batzuk urten diraz; eta nere belauna fenomeno ibilli da. Halan be, "Camacho" bat egitteko ahalegiña alperrikua izan da: espumaderia eta sukaldeko koladoria (1 bat mmtako zulua) ez da nahikua, eta ez dot oligoketo ziztrin bat be harrapau. Hurrengorako beste inbento batekin saiatu biharko naiz.

20241110: Antua, Asier Urzaa, Oier.

Pepetxo I (Amoroto). Urtzikin lotutako bisittaldixa, Amorotoko Udalak antolatu dau eta ADES Espeleologia Elkartia azalpenak emoteko gonbidatu gaittuez. Kueban kanpuan Pepetxon historixia kontau dogu, eta barruan azalpen espeleologikuak. 60 bat pertsona apuntauta bazeguazen be, azken orduan apuntau dirazenekin batera 80 bat pertsona izan diraz kueba barrura lagundu doguzenak; oso ondo etorri jaku Asierren laguntzia, bere speleo estreiñaldixa! Amorotar askok Pepetxon artikulua irakorritta ekarri dabe, eta hunkigarrixa izan da historia hurbilleko kontu hau eurendako berpiztia; bereziki Amix basarrikuendako. Guretako be, oso pozgarrixa da jentiari euren herriko zuluak ezagutaraztia, eta umien artian etorkizuneko espeleologo eta zientzialarixen hazixa ereittia; interes haundixena erakusten daben publikua da!


 

2024/11/03

Labarrak, Atxabiribil eta Lumentza (Lekeitio-Forua)


 Asteburu luze honetan, ADES Espeleologia Elkartean hiru espedizio burutu ditugu.

Batetik, espeleourpekariek Lekeitioko itsaslabarren barrenetan lan egin dute, zehazki Kabaua eta Lezeta izeneko parajeen artean hormen ur azpiko tarteak errebisatuz, eta espeleologikoki interesekoak izan daitezkeenak ikuskatuz. 

Beste batzuk Foruko Atxabiribil mendian aritu gara prospekzioan. Lan mota hau behar-beharrezkoa dugu espeleologook, izan ere, Urdaibai eta Lea-Artibaien ugariak diren artadi itxietan kobazulo nagusiak ezagutzen dira, baina ohikoa da baso itxian harpe ezezagunak egotea. Haiek aurkitzeko, ezinbestekoa da bidezidorretatik irten eta txaratik zehar trantsektuak egitea; esplorazio gogorra da, gehienetan emaitzarik gabea, baina askotan balio izan diguna leize ezezagunak aurkitzeko.

Azkenik, beste talde bat Lekeitioko Lumentza mendiko kobazulo bat desobstruitzen aritu da. Herrian bertan dagoen mendi hau, Aintzinarotik oso humanizatua, karstikoa da goitik behera eta ADESek dozenaka zulo ditu katalogatuak bertan. Haietako asko, urteetan gizakiak nekazari eta abeltzantzan egin duen aktibitatearen ondorioz, harriz eta lurrez artifizialki estaliak daude.

2024/10/29

Matienzo Caves Project: october explorations

 October 14-22, 2024: Peter Eagan and Dave Bell (UK), Torben Redder and Louise (Denmark), Santi (ADES)

Peter, Dave, Torben, Louise and Santi carried out several trips into various caves in the Matienzo caving area between 14/10/2024 and 21/10/2024.

14/10/2024 Fridge Door (1800) via The Boob tube (5000)

A short trip to check out a traverse previously seen by Peter and Torben whilst exploring a rift near the entrance.

We all entered the cave without problem (getting out would be a whole new story): down the short entrance slope the left-hand passage with pits in the floor leads to a hole on to a 6m pitch to the start of the rift. Further 6m pitch and rifts below have no way on. The bottom of the pitch requires you to pass a constriction on your LHS. The rift is directly ahead. But before we could do any of this Peter had to return to the van to get the rope and hangers, which we had all forgotten about.

Torben rigged the start of the rift using bolts placed for the pitch below, plus a bolt placed on the previous trip as we had a drill. Two more bolts and we were across the rift and at a corner with a boulder blocking the way. This was dispatched down the rift without too much trouble. Around a short corner the top level of the rift must be followed to a blockage. This was broken up by Torben and then combined tactics enabled us to remove the block entirely. The rift now became a walking size passage with ways on ahead into a low arched passage with calcite and mud floor (not pushed), then a walking passage slightly above where we entered leads to a 2.5m Dia chamber beyond a flake with echo (also not entered). We had no survey kit, so it worked once again: don't take a kit and you will find new passage. We finished rigging the traverse and rejoined Santi and Dave, who complained that our hammering had woken Santi from his sleep. Dave confirmed that there was snoring, and that it wasn't him. Upon exiting, Dave confirmed that the Boob Tube is still “a bit tight across the chest.”  Three-and-a-half-hour trip.

15/10/2024 0103

We turned our attentions to Espada and entered the high level via a 6m climb. This was rigged with a rope for faster access and a comfortable descend later.

At the base of an Aven, we found wild boar, cow and other bones, but the Aven still needs to be climbed. A wide and low passage was entered further into this section of the cave but gets very low before looking like it may improve. A few short Avens were climbed but with no ways on. 

                           Torben in a new passage in Espada cave. Photo: Peter Eagan 

The main find was a 5 cm wide slot, where a very strong draught is about to blow your hair off. Looking into the slot a 4 m wide and 2 m high passage is seen going left and right. The slot is narrow only for a few centimetres and will easily open out. We would return in a few days. The stream at the entrance was used to remove a few days of accumulated mud.

16/10/2024 0103 Espada - Torben, Dave, Santi, Peter

Whilst Torben and Dave opened the 5cm wide slot, Santi and Peter checked out other interesting areas of the cave, including a tight crawl to a chamber, an area near the bones with many routes in the floor all returning to the bones, and finally a 4m climb near the top river entrance as it appears to be heading for the high level.

18/10/2024 Santi, Peter, Dave went prospecting above Espada (#3443), finding and recording a few new and old sites.

19/10/2024 Fridge Door (1800) via The Boob tube (5000) to carry on the exploration beyond the traverse.

We pushed on forward to a flat-out crawl to a draughting dig in pebbles. Other short climbs and small digs were looked at before we turned our attention to the passage heading in the same direction we had entered. This was too tight for Santi, but he quickly enlarged it and we all entered the 2.5m Dia domed chamber sloping down to walking passage. This led to a low section which were easily dug out then finally became too small with a draught. On the RHS (on the way in) were digs in the floor which we managed to dig out mainly in soft sand and plates of calcite. They all join up then began to climb with still more potential for digging. We surveyed and photographed just short of 100m. The quote of the day came from Santi:”no need to wash our kit, we will be in another squalid hole tomorrow.” (other expletives may have been used)

                                                          Peter back from the hole that connects to the new galleries.
 

20/10/2024 Espada (0103) - Peter, Dave, Santi

A 5-hour trip to cap open the draughting hole in the northbound passage upstream of the top entrance. We thought it might be a shorter trip as we only had 24 caps - but we spotted Simon at Casa German as we drove off, and he gave us about 150 more caps - thanks!

The rock on the left side was hard, kept trapping the capping rod, and wasn’t cooperating.  The rock on the right side was fragmented, easily shattered and was removed. We ran through both drill batteries and made fair progress. Peter could eventually squeeze through to look to the left (but the right closes) the left-hand corner wall needs to be removed. The left-hand wall is the one that doesn’t cooperate! The draught all comes from here, so it is worth the effort, and should be continued until we can at least see properly around the corner. There is a possibility that the way on will be too small - but it might not be. The “dig” which is further along this passage looks like it is “run in” - possibly this passage is an oxbow and will rejoin the “main” passage beyond the choke.  There is a small stream at a slightly lower level which must come from this section of passage.

21/10/2024

We returned to Espada for a 5h trip to survey and push the now larger slot and found 49,1 m,

Beyond the capped-out section left went straight to a wide but low sandy dig. Right hand side ended in small chamber. Whilst Dave and Torben tied in the survey. Peter dug this out and followed it to a curtain of stalls. The passage quickly widens to a higher section with two run ins; the left looks impenetrable but with slight draught, the right-hand side will dig with a long crowbar, mash and chisel. A way ahead can be seen with a very good draught. The bottom of this run in is like a butcher's chopping block of bones, some quite big, probably Cow. This will be the focus of our next visit.

On the way out of the cave we looked at lots of potential leads around the area of “the fault” there are 2 or 3 holes in the floor (about 5m to 7m deep) which look interesting - they are probably best tackled with a ladder. An interesting crawl was entered, also near the fault shown on the survey, but will need digging gear to get through.

Peter Eagan

2024/10/13

Solope-Lezeta


 20241012: Xabi, Antua, Martin U, Oier.

Lekeitio, kostako labarren prospekzioa. Gaurkoan Solope eta Lezeta arteko tartea ikuskatu dugu, Jon Zubiaurrek erakutsitako lekuen artean "10 ornitogunea" izendatutakoa alegia.

Lehenik Solopera jaitsi gara, material barik. Hor Xabik Solope I ikuskatu du, bertako azken estuasuna pasatzeko moduan dagoela baieztatuz. "Prémiere"a errespetatze aldera, esplorazio hau bera dagoen egun baterako lagatzea erabaki dugu. Bestalde, Martin eta Antua E alderantz ahal zuten gehiena aurreratu dira, ur-irteera interesgarri bi identifikatuz, itxuraz Eluntzeta aldetik estratoen fabore datozen infiltrazioak.
Gora itzulita, material guztia hartu eta bide bazterreko txaran barneratuz helburura jo dugu. Lehenengo, sokan behera gunearen E alderantz jaitsi gara; harantz joateko egin behar den trabeseko bidean, aterpe bat markatu dugu (koordenadak eta argazkia hartuz), txori habia eta suarena izan daitekeen horma beltzarekin. Horrela, kankamu eta estatxa instalazio zahar bateraino iritsi gara eta hor bigarren soka instalatu dugu, beheraino jeitsita, Lezetako sakonaren M aldera iritsiz. Barrunbea ("9 ornitogunea") begiratu genuen aurreko batean; baina gaur egon garen lekutik sarreratik hurre, E ertzean, dagoen arrakalari hobeto erreparatu diogu, hobeto begiratzea merezi duela iritzita. Itsas bareko egun batean egin beharko dugu, enbarkazio batekin. Puntu horretan bloke arteko sargune bat dago, Martin eta Antuak ikuskatu dutena, katalogatzerik merezi ez duela ebatziz. 

Beste alderantz eginda, ostera, hormaren egiturari erreparatu diogu: estratifikazio argia, zeinaren goiko aldea "10 ornitogunea" eta bere zuloek osatutako barra zen; eta haren azpian, itsas-fosilez betetako barra ikusgarria, itsasoko kolpeek hustua. Soloperantzko azken puntu irisgarrian, berriz, falla bertikal itxurako bat dago, haren ebakia eroritako bloke metrikoz beteta dagoelarik; handik metro gutxira, lehenago ikuskatu dugun ur-irteeren lekua.

10 ornitogunera iristeko modu bakarra goitik jeistea zenez, berriro gora egin dugu, eta 15 bat metro M alderago jeitsi gara. Antua iritsi da zulatutako barraren erdira, eta eskuin-ezkerrera begira ez du barrurako garapenik. Habia bati argazkia atera eta honenbestez Solope-Lezeta tartearen ikustaldia amaitutzat eman dugu.

2024/10/06

Armintxe, Bustenkoba, Bosquete

 20241006: Petrus, Gotzon, Oier.

Aste hau mugimendu handikoa izan da.

Lehenik, astean zehar eginiko eurien ostean, Armintxen (Lekeitio) uholde episodio berri bat errejistratu dugu, bertako grabatuen "3 sektorea" ur lokaztuarekin berriro zikinduz (ohikoa da hau urtean bizpahiru aldiz gertatzea). Etsigarria da, bertako labar-arte aztarnategia aurkitu genuenetik 8 urte pasatu berri diren honetan, Administrazioaren aldetik uholdeen arazoa oraindik konpondu barik egotea.


 Zapatuan, ostera, Kortezubin izan gara. Azkenaldian herrian egiten ari garen esplorazio handiei segida emanez, oraingoan Bustenkoba historikoari tokatu zaio. 5 orduko explorazio eta topografia saioaren ostean, bi inkognita gelditu dira esploratzeko, haietako bat haize korronte sendoarekin. Gainera, kobazuloaren hirugarrengo sarrera bat aurkitu dugu.


 Zapatu-domekan, baita ere, Euskal Espeleo Laguntzaren Simulakro Orokorrean parte hartu du. Kasu honetan zailtasun nabarmeneko leize bat aukeratu da, Sima del Bosquete (Izaba). Leize honetan jada erreskate bat burutu zen 2016ean, eta desobstruzkioen ostean Anialarrako sistemaren ebakuazio bide nagusia izateko aukera handiak dituenez, interesgarria zen bere ezaugarriak eta zailtasunak ezagutzea. Ederki ezagutu ditugu bai! Ustekabez betetako ariketa izan da, benetako erreskate batean kontuan hartu beharko diren hainbat eta hainbat detaileez jabetzeko balio izan diguna. 



2024/09/29

Gabilaren eta karrabasoen eremuan

 


20240929: Xabi, Urtzi, Gotzon, Antua, Oier.

Lekeitio-Ispasterko labarrak. BFAko Ingurune Naturala eta Nekazaritza Sustatzeko Sailaren baimena eskutan abiatu dugu datorren denboraldian garrantzi gehiena izango duen kanpaina hau. Babestutako hegazti espezieak direla eta (Falco peregrinus eta Phalacocrorax aristotelis), irailetik abendurako tartea baino ez dugu labarretako haitzuloen prospekzio eta esploraziorako; epe labur horretan, ezarri zaizkigun baldintzen, meteorologiaren, itsasaldien eta geure disponibilitatearen limitazioekin -gogora dezagun ADES Espeleologia Elkarteko kide guztiak bolondresak garenez, gure denbora librean aritzen garela- kostaldeko zati honen ezagutza-maila ahal bezainbeste handitzen saiatuko gara.

Lehen jardunaldi hau Antzoriz lurmuturrean hasi dugu, bi taldetan banatuta: Urtzik eta Xabierrek E aldera egin dute, Santa Katalina ermita azpiko Antzoriz I eta II ikuskatzera (aztarnategiaren babesa egoera onean dago) eta gero gauza bera Solope I eta II zuloekin.

Beste hirurok M aldera egin dugu, ikustaldia interes karstikoko zonaren azken puntutik hasteko: alegia, duela urte batzuk identifikatutako Otoioko Urbegitik. Behar bezalako katalogazioa duen puntua da: ur-iturri iraunkorra, (...) erreferentziazko puntua izango zena zalantza barik. Beraz bertara abiatu gara; iristeko bidea ez da erraza, baina azkenean segurtasunez egiteko moduko zidorra identifikatu dugu. Bloke handien artean, eta marearen ordua gogoan, kare/tupa harrien arteko kontaktua utzi dugu, atzoko euriekin aktibo zegoen urjauzirantz. Bertara iritsita, haitzuloa eta bertatik ateratzen den ur emaria (gaur 0,5 l/s) ikusi dugu, eta gunearen estratifikazioaz eta haitzulo gaineko diaklasaz aritu gara, ur-errejimena ulertzeko seguraski gakoa izango dena. Bueltarakoan, behinola identifikatutako aterpe interesgarriaren bila ibili gara, (...), baina ez dugu aurkitu. Bidean zehar, pare bat hegazti espezie ere ikusi ditugu, baina une honetan ez dugu haiek identifikatzeko gaitasunik; interesgarria litzateke gida/tutorial erraz bat eskuratzea.

2024/09/22

Antoliñakuen loibekin


 20240922: Antua, Ritxar, Mariano, Oskar E, Gotzon, Oier.

Gautegiz-Arteagako Udalak eskatuta, herrittar talde bat gidatu dogu Antoliñako zuluetara. Atxarreko mendi moltzuan azalpen geologikua egin eta gero, gorutz abixau gara. Lehelengo geltokixa, lezia: bertara jaistia abenturia izan da, barruko gela nagusixa eta bertan dagon aintziratxua ikusteko; han endokarstaren ezaugarrixak eta esploraziño espeleologikuan gorabeherak azaldu doguz, bertan bizi dirazen izakixen gaiñian be zeozer esanda. Gure gonbidatuak lurpian argazkixak egitteko teknika berezixa be ezagutu dabe. Lezatik urtetzeko operaziñua be ondo juan da, eta ostian Antoliñako kobara egin dogu. Orduan antropologia kontuetan murgildu gara, interes berezixa piztu dabena, kontuan hartuta gaur etorri dirazen pertsona gehixenak haitzulo honetan bizi izandako jentian ondorenguak dirazela. Sigur gagoz ez dozuela errez ahaztuko! Oin badakizue espeleologuok zertan ibiltzen garan, eta nun aurkittu gaitzakezuen. Plazerra izan da!

2024/09/19

Arantzazuko frantziskotarrenian

 20240919: Oier.


 Goiz goxua pasau dot Arantzazuko frantziskotarrenian. Hille batzuk diraz XVIII. mendeko Lekittoko #speleo bertso batzuen atzetik nenbixala: ahoz ahoz zabalduta, Juan Antonio Uriartek jaso zittuan idatziz XIX mende erdi partian. Banekixan eskuizkribu hori Arantzazun zeguala; Noelia Gomez artxibozaiñak (Cuencako euskalduna!) lokalizau desta legajua, ondiokan digitalizau barik dagona, eta gaur juan naiz kontu haundiz -hauskorra dalako- erretratu on batzuk hartzera. Lekeitioko hiribilduaren 700 urteurrenian egingo dirazen ospakizunetan aurkeztuko doguz bertsuok, datorren urtian: ADES Espeleologia Elkartiak emondako hitzaldixan erakutsiko doguz (...), irudi, kantu eta azalpen guztiekin batera!

Helburu printzipalaz gain, ez dot ukatuko, banekan kuriosidade pixkat monasterixo barrutik ibiltzeko. Parakaidista baten modura, ez nekan ideiarik be artxibua nun egon zeikian, eta fraillien bizilekuan sartu naiz. Harrera gunekuak segiduan bideratu nau  -justo beste ikerlari bat zetorren hara- eta hor juan gara, pasillo eta gela laberintuan zihar; ondo mantendutako lekua. Allegau garanian, Gomez ez zeguan artxibuan, baiña eraikin erraldoian oihartzunen artian segiduan lokalizau dabe -emakume abots gitxi entzutzen da han!-. Soiñua jarraittuta, taller/bulego baten topau dogu beste laupabost lagunekin, kafe torerua hartzen; neuri be gonbidatu nabe. Barriketa gitxi baiña: segiduan juan dira-ta danak biharrera, bistan danez euren gustokua dana.

"Neure" liburua begi aurrian ipiñi eta gero, mahai haundi baten bueltan genbizen danok. Nik neure argi-proba, tripode eta historixekin nenbixala, nerekin etorri danak AA eta transkripziño paleografikuakin egin dittuan aprobak aurkeztu detsez bestieri (nik antenia adi!). Bittartian, jentia sartu-urtenian ibilli da eten barik: ikerlarixak, laguntzaille bolondresak (beharko, han dagon biharrakin!!), frailliak paisanoz jantzitta... Ez da ez, lotarako lekua Arantzazuko frantziskotarren artxibua. Leku adeitsua, etxekua, laguntzeko borondatez eta interes bibliografikoz beteta (kafe katilluen arteko komentarixo eta txantxetan igartzen zan hori!). Eskerrikasko ba, gaur lagundu nozuen kuadrilla guztiari.

 


2024/09/15

Antoliñan


 20240914: Mariano, Gotzon, Antua, Oier.

Antoliña (Gautegiz-Arteaga). Datorren astian Udalaren enkarguz egin bihar dogun bisittia prestatzeko biharrak. (...) kobako sarreria bisittau (zarraduria ondo dago) eta lezako sarreran progresiño bide bat eta kontrapesoz igo/jaisteko beste bat ipiñi eta probau doguz. Gero, etxera bueltau biharra zekan Mariano kenduta, beste hirurok lezan behera juan gara ikustaldixan (neretako lehen aldiz). Saguzarrak (horren espektaziñua genkan, gehixen) ez dira asko egon, gela barrixian bez: pare bat ale bakarti baiño ez doguz ikusi. Bio laginketan: 1 araña minúscula, 2 arañas pequeñas, 2 Quaestus, 3 Lithobius. He visto algo parecido a una pseudosinella, que no he conseguido atrapar. (...)

2024/09/12

Udazkeneko trantsiziño laginketia

 

20240911: Oier.

Zubiburua, saguzarren monitorizaziñua udazkeneko trantsiziño sasoia. Illunabarra 20:26. Euri lanbrua, epela. Une batzutan euri nahikotxo egin dau. Animalixen portaeria zeozer aldatuko zala begittandu jata, baiña emaitzak ikusitta ez, itxuria. Gabonetan ikusiko gara barriro, lagunak!

2024/09/09

Ereñoko kueba ederretan

 

20240907: Gotzon, Antua, Oier.

Ereñoko baso-munduan: zenbat gauza eta leku ezagutzeko dagozen hamen! Gaurkuan, E-11 Kobaederra V eta E-10 Kobaederra IV ezagutu dittudaz.

Kobaederra Vgarrenera egin dogu lehelengo. Leza majo bat (goittik behera jausteko bai!), 15 bat m jatsi eta barrunbe bakarrian sartzen garana, elegantia, gelatxo batzutan banatuta... eta sorpresiakin: horman, frakturan fabore doian arrakala minuskulo bat. Leziak hortik jarraitzen dabela badakigu: bere garaian pasau zeben eta. Gaurko biharra: topo eta argazkixak. Bigarrena, egin dogu zeozer. Lehelengua bebai: baiña arrakala minuskulotik aurrera egitteko gutako bi reluktante xamar agertu garanez, hirugarrenak bakarrik egin bihar izan dau aurrera distuakin (asmatu zeiñek!). Beraz, hortik aurrerako topo graduari CRGGB gradutxo bat kenduta egin dogu; ulertu dotenez, errekasto bat eta 10 bat mtako kanpai formako potzu baten kabezeran geratu da Gotzon, esploraziñua amaittutzat emonda. Nere aldetik, kamariakin pixkat endredau eta koko bilketan jardun dot. Bio uztia, hauxe izan da: 2 arañas pequeña; 10 Quaestus; 2 Pseudosinella; 1 estafilínido? minúsculo; 2 arañas grandes negras; 2 Cryptazeca; 2 Meta. Ugaratxo pare bat be ikusi doguz, euretako bat deigarrixa: gorrixa eta hautsez betetakua. Erretratu bat hartu detsat.

Ostian, Kobaederra IVra egin dogu. Sarrera ikusgarrixa, barruko rekorridua ederra, guzurra dirudi bizileku perfektua dirurixan honetan arkeologuak oiñ arte aztarnategirik topau ez izana. Gaurko helburua, falta zan eskalada bat egittia izan da: Antuanek egin dau gora, errez eta bizkor. Berak miatu dittu hormak eta jarraitzeko bide posibliak, eta haize korrientia sarrerako sektoretik datorrela ondorioztatu dogu (Gotzonek handik gora egin dau, eta komunikau diraz); inkognita bat kenduta beraz. Bio laginak hartzia kostau jaku, kuebia legor xamarra izanda, baiña ehize batzuk hartu doguz: 1 Lithobius juvenil, 1 Lithobius adulto, 1 araña minúscula.

2024/09/01

Kobeta, sarrera historikoan

Unai eta Mitxel, sarrera historikoko kainoia jaisten.
 

20240831: Oier.

ADES zonan gehienak beraneatzen daudenez, nik Burumendikoengana jo dut, auzokideekin harreman onak mantentze aldera. 

Unaiek eta Mitxelek erantzun naute, eta euren espedizio txikira bildu naiz. Helburua apala zen: Kobetako sarrera historikoan marrazteko falta diren sektore batzuk amaitzea, inkognita bat edo beste kenduta.

Ohi bezala, Txalaparta tabernan 9:00etan armozatu dugu eta, eguraldi gozo batekin, prestaketak egin eta Kobeta III sarrerarako bidea hartu dugu. Jeitsieran nire buruari eginiko katramilaren bat kenduta (hile eta erdi kobazulo batean sartu gabe, igartzen da!), intzidentzi barik joan da leku honen zeharkaldia, beti espektakularra eta agian nire faboritoa. Hondartzaraino joan gara, lehendik ezagutzen nuen bidetik; bertan botikin bat, eta zabor multzo bat dago, pixkanaka atera beharko dena.

Zona horretan, sarrera historikotik (Kobeta I) datorren adarra lokalizatu dugu; Mitxelek eta biok ez genuen ezagutzen, baina Burumendi Espeleo Taldearen hastapenetan lehen esplorazioak bertatik egin zirenez, Unaiek ondo ezagutzen duena. Horretara, abisatu gaitu "lehenik arrastradero bat, eta gero meandro desfondatu bat" zetozela. Eta horrela izan da: arrastraderoan, estu ibili naiz baina batez ere estuasun bat aurkitzeko beldurrarengatik; ez da horrela izan, eta osteko meandro hori oso ederra eta ikusgarria iruditu zaigu. Azken finean, egitura bakarra dira biak: urte askoan enkajonaturik jeitsi den errekak eginiko intzisio bertikala, 20 bat metrotakoa, frakturazio geologikoaren fabore, non leku batzuetan pasatzeko leku zabalena meandroaren goiko aldean dagoen, eta bestetan barrenean, gaur egun aktibo den bidean alegia. Goiko alde horretan pasamanos bat instalatuta dago, eta behin eta berriro etorri zaigu burura nola konponduko ziren lehen esploratzaileak (Aranzadi ZE, 1965) gune honetan aurrera egiteko. Zailtasun handiz, hori seguru!

Horren ostean, segituan iritsi gara lana egin behar zen sektorera: horma liso biren arteko kanoi deigarria. Gauzak hor lagata, Unaiek bere materialak atera ditu, eta Mitxel topo puntuak aurkitzen zituen bitartean, ni berarekin joan naiz, koko bilketan aritzeko prest. Horrelaxe sartu gara putzu historikoaren barrenean: kainoia interzeptatzen duen putzu intrusiboa, 7 bat metro zabal eta 30 m altuko kanpai ikusgarria, ikusten zen azken puntutik gora ba omen ditu beste 10 bat m, kanpora atera baino lehen. Erlaitzetako batean, sega pilaketa deigarria ei dago; Burumendiko beteranoen esanetan, garai batean baserritarrek tresna hauek leizera botatzen baitzituzten, erritual bezala.

Putzu historikotik gora badago kainoiaren bidea segitzerik, aldapa, harri pilaketa eta kolada artean, harik eta pasabidea blokera kaltzifikatu batek ixten duen arte, 20 bat metro gorago. Puntu honetan, gela handi bat sortu da (20 x 10 x 5), non saguzarren gorotz pilaketa nabarmenak dauden, baita animalien hezurdura pare bat ere. Hondakinak oso zaharrak dira, eta ez dut ia animalirik aurkitu bertan. Unaiek topografia metikulosoki marrazten dihardu (emaitza finala ikusgarria izango da!) eta gune honetan pasatu dugu denbora gehiena. Otorduetarako pare bat eten eginda, konturatu garenerako arratsaldeko bostak ziren eta Unaiek ebatzi du gaurkoz nahikoa zela; beraz kanporanzko bidea hartu dugu.

Arrastraderoan, puntu batzuetan ur gehitxoago zetorrela iruditu zaigu. Kanporantz joan ahala inpresio horri errekaren kolore lokaztua gehitu zaio, kanpoan zaparradaren bat ari zela erakutsiz (18:30etatik 18:50ak arte 12 mm, Altzolako estazio meteorologikoaren arabera). Sarrerako potzuetan gainean erortzen zitzaizkigun urjauziek zalantza guztiak uxatu dizkigute; baina zorionez, kanpora iritsi garenean euriaren azken uneak izan dira, eta handik gutxira guztiz atertu du. 20:30etan kotxean geunden.

Helburua apala beraz, baina helburu apalenek ere dedikazioa behar dute Kobetako sistema erraldoian! Dagoeneko 5 bat kmtako garapena baitu. Nire muskuluek behintzat igarri dute, eta hainbeste gustatzen zaidan neke hori igartzen nuen irtendakoan, eta hau idazten ari naizen biharamunean ere.

Ahaztu barik, koko bilketaren errejistroa Carlosi emateko: 3 Ischyropsalis, 2 Lithobius juveniles?, 2 pequeñas arañas, 2 Quaestus.

2024/08/19

Speleoak bortüetan


20240803-18: Martin U, Oier.

Aurtengoan, ADESeko bi kidek parte hartu dugu Larrako kanpainan, EEE-ren kanpalekuan, ARSIP elkartearekin koordinaturik.

Martinek lehenengo astean egin du berea, eta nik bigarrenean. Ez dugu elkar ikusi beraz, baina kideen komentarioen arabera, inpresio ona utzi du Martinek bortüetan. Kontatuko digu zerbait, elkartzen garenean.

Nire aldetik, lehen urtea izan da. Illaminako Sistemaren esplorazioari duela 13 urte berrekin zitzaion, gure haurren hazkunde bete-betean geundela, beraz orain arte ezinezkoa izan zait etxean denbora asko faltatzea. Hemendik aurrera hori aldatuko dela dirudi, beraz adinak eta forma fisikoa lagatzen duen neurrian, udako hitzordu honetan parte hartu ahal izango dudala uste dut.

Lehen urte honetan, nire helburuak apalak izan dira: kanpalekuaren martxa ezagutu -ez dut sekula horrelako gauza batean parte hartu-; kideei trabarik ez egin; ahal diren gauzetan lagundu; eguzkia biluzik hartzea; eta basa ahaideak ahoz gora kantatzea. Dena lortu dut!

Hortaz gain, bizipen intentsua izan da noski. Jendearekin ordu asko, lan astunetan pasatzean horixe gertatzen baita, edozein girotan. Lehen astean, eta nire bigarren aste honen hasieran, beroari eta ur faltari jazarri behar izan diogu, arrazionamentua, pilula potabilizadoreak eta egositako ura erabiliz. Hori txingorra eta euriarekin aldatu da, bigarren aste honen erdian izan duguna, urarekin nekatzeraino: egun eta erdi osorik, ia denda nagusitik irten ezinda egotea ez da gozoa! Zorionez, astea amaitzeko eguraldiak bakea eman digu, eta azken bi egunak goxoki pasatu ditugu, izarren azpian lo egin ahal izateraino. Desmontaje gogorra hobeto egin ahal izan dugu, horrela!

Espedizioaren kontakizun zientifikoa dakitenei lagako diegu, noski: ohi bezala, hilebete batzuk barru emaitzen sintesi txukun eta oso bat emango digute. Nire aldetik, aurtengoaren briztada inpresionista batzuk ematearekin konformatuko naiz:
    • Mezuak bidali/jasotzeko mendi punta batera igo behar izatea bizarroa da. Oso. Eta eguraldi/ egin beharreko lanen arabera, egun asko pasa daitezke komunikatu ahal izan arte.
    • Garbitasunaren kontzeptua asko aldatzen da, zibilizaziotik urrun dagoen kanpaleku batean. Eta kontzeptu bietan eroso bizi daiteke.
    • Bustita egotea, eta egoera hori kudeatzea, zibilizazioan lehortzeko ditugun baliabiderik gabe. Galtzerdiak esterilla azpian. Arropa bustia lo-zakuaren barruan. Jaima komunetik lo egiteko denda kanpainetareko bidea, euriaren azpian, euritako arropa guztiak hantxe dituzunean. Erronka politak. 

Ea datorren urtean itzultzeko aukera dudan, ahal dela bio arloari bultzadatxo bat emateko.

2024/08/01

Ereñoko Arroilaren aurkikuntza


  20240731: Oskar E, Gotzon, Antua, Oier.

Basondoko Potoa. Juan dan zapatuko aurkikuntzan ostian (Olaldetik gorako 5 sifoia gaindittuta, galeria haizedun barrixak 100 metrotan), gaurko helburua sifoian topografixa zehatza, eta parte haizedunian zirriborro poligonala egittia izan da. Urpekari baten ekipua eruateko justo xamar, baiña allegau gara lekura; eta hurrengo ordu luziak planifikau doguz: ordu 2 sifoia topo, ordu 1 exploraziñua, ordu 1 bueltarako. Han juan da Oskar, eta konturatzerako Gotzon "espora fasian" sartuta zeguan, tela erreflexiboz estalittako eskiña baten. "Kabroia!" pentsau dot nik, "honek egin jok bere txokua eta bestiok hor konpon!". Baiña ez, itxuria: espazio minuskulo horretan, hirurok egotia aurreikusitta zekan! Ahal danik eta pegauena noski, eta etanol kandela batekin. Halan egin dogu ba, bi izter-urkulu eta hirugarrena bizkarka, hiru ordu gitxienez eta biharbada lau egoteko mentalizauta. Hotza gogorra izan da (kanpoko bero asfixiantiakin gogoratuta, hobeto eruaten zan) baiña txarrena ez da hori izan, ez bada eze posturia mantentzia -aldatu bihar zan bakotxian, zafarrantxo itzala zalako-. Azkenian Oskar uste baiño lehenago itzuli da, ordu bi ta erdira; albiste onekin gaiñera: ixa km 1 topografiau dittu, eta beste galeria haundi bat topau dau, Ereño aldetik datorren laterala, topografiau barik geldittu dana (gitxienez beste 200 m). Lastarrikerako norabide nagusixan, ostera 6garren sifoi bat topau dau. Bata zein bestia, hurrengo baten urpekari gehixagokin lagunduta ekin biharko jakon esploraziño ezin interesgarrixagua... 

Gaiñera, Ereñotik datorren adar barri honek aurreikuspenak hausi dittu, kota diferentzial haundixak (ixa 200 metro!) hipotesis erakargarrixeri bidia zabalduta... Hain da eze, adituak hasi dira esaten aurkikuntza hau, bere garaian Paltzuaran errekia topau izanan parekua izan leikiala. Eta hori asko esatia da, gero!